Doğu dilleri araştırmacısı. 22 Ocak 1949, Erzurum doğumlu.
İlk, orta ve lise tahsilini Erzurum’da tamamladı. Atatürk Üniversitesi Doğu
Dilleri ve Edebiyatları (1979) mezunu. Öğrenimi sırasında Atatürk Üniversitesi
Kütüphanesi Seyfettin Özege Bölümünde memur olarak çalıştı. 1981 yılında Doç.
Dr. M. Nazif Şahinoğlu’nun danışmanlığında, “Hicri 6. ve 7. (501-750)
Asırlarda Dil Çalışmaları ve Belli Başlı Nahivciler” adlı doktora ön
çalışması ile yüksek lisansını tamamladı. 1983 yılında mezun olduğu bölüme
Arapça okumanı olarak atandı. Doktorasını (1986) Doğu Dilleri ve
Edebiyatlarında tamamladı. Doktora tezi: “el-Mutarrizi ve el-Muğrib fi
Tertibi’l-Mu’rib’inin Edisyon Kritiği” 1987’den sonra araştırma görevlisi
olarak çalıştı. Fakültesinde çalışmalarını daha sonra doçent (1989-94) ve
profesör (1995-) olarak sürdürdü. 1995’te Kazakistan Bilim Başkanlığının resmi
daveti üzerine Almatı şehrinde Süleyman Demirel Üniversitesinin kurucu
rektörlüğünde bulundu.
Makalelerini, Akademik Araştırmalar Dergisi, Atatürk Ü.
Fen Edebiyat Fakültesi Araştırma, DİA, Atatürk Ü. Türkiyat Araştırmaları
Enstitüsü Dergisi, İslâmî Edebiyat, Yedi İklim, İlim ve Sanat, Ekev Akademi dergilerinde
yayımladı. Nüsha, Akademik Araştırmalar ve Ekev Akademi
dergilerine hakemlik yaptı. Lisans ve lisansüstü tez danışmanlığı yaptı.
Kazakistan Cumhuriyetinden Devlet Üstün Hizmet Madalyası aldı.
ESERLERİ:
ARAŞTIRMA-İNCELEME: Erzurum ’da Bulunan Meşhur
Ziyaretgahlar (1973) - M. Abduh ve Reşid Rıza’nın Fikirlerinin Tahlil ve
Tenkidi (1977) – Aylar ve Rü’yet-i Hilal (1978) - Abdurrahman
Gazi ve Kabir Ziyaretinin Adabı (1980) (Ali Bayram ile), İlmu’s-Sarf
(1987), Kur’an’da Geçen Fiillerin Morfoloji Yönünden İncelenmesi (1988),
Telhisü’n-Nahv (Kenan Demirayak ile, 1988), el-Ulumul Edebiyye (1988),
Garibü’l-Fıkh ve Lügat Kitapları (1989), Kitabu Kaydi’l-Evabid
mine’l-Feva’id (1989), Osmanlıcada Kullanılan Arapça ve Farsça Edat Zarf
Deyim ve Terkipler (Recep Toparlı ile, 1990), Arapça Farsça Türkçe
Örnekleriyle Edebi Sanatlar (1991), Azerbaycan Edebiyatına Bir Nazar
(Recep Toparlı ile, 1992), Arap Edebiyatında Kaynaklar (1995).
SÖZLÜK: Arapça Edatlar ve Deyimler Sözlüğü (Mustafa
Kılıçlı, Yakup Şafak ile, 1988), Arapça-Türkçe İktisat ve Ticaret Sözlüğü
(1992), Arapça Deyimler Sözlüğü (1993), Arapça Edatlar Sözlüğü
(Selami Bakırcı ile, 2000).
ÇEVİRİ: Altın Silsile (Muhammed Zahid Kevseri’den,
V. Şahinalp ve M. Zahid Kalfagil ile, 1975), Rüya Tabirleri Ansiklopedisi
(Abdülgani en-Nablusi’den, 1980) - Abidler Yolu (İmam Gazali’den, 1981)
(Ali Bayram ile), Kuran-ı Kerim ve Yüce Meali (1994), Kitabu
Arudi’l-Varaka (Ebu Naşr ‘İsma’il b.Hammad el-Cavheri’den, 1994), Şahid
Beyitler Tercümesi (Selami Bakırcı ile, 1995), Telhîs ve Tercümesi
(Mustafa Kılıçlı, Hafız Yanık ile), Maksûd ve Tercümesi (1997) - Emsile ve
Tercümesi (1997) , Bina ve Tercümesi (1999)- el-İ’râb ‘an
Kavâidi’l-İ’râb ve Tercümesi (Kenan Demirayak ile), İzzi ve Tercümesi
(1998), İzhar ve Tercümesi (1998) - İsaguci ve Tercümesi (1999)
(Nevzat Yanık ile), Alaka ve Tercümesi (N. Yanık, Selami Bakırcı ile,
1999), el-Kanânînu’l-Külliyye li-Zabti’t- Türkiyye (N. Yanık, R. Toparlı
ile, 1999), Lamiyyetu’l Arab-Unvanu’l Hikem (Lamiyyetu’l Acem ve
Tercümeleri, Nurettin Ceviz ile, 2000), Avamili Curcâni-Avamili Birgivi ve
Tercümeleri (N. Yanık, K. Demirayak, M. Kılıçlı ile, 2000), Mukadimetu’l
Cezeri ve Tercümesi (2000), Telhis ve Tercümesi Kur’ân’ın Eşsiz Belâgatı
(N. Yanık, M. Kılıçlı ile, 2001).
YAYIMA HAZIRLAMA: Tahricü Ahadisil İhtiyar Li Tarilil
Muhtar (Kasım b. Kutluboğa’dan, 1988, tıpkıbasım), Sefer Risalesi
(Osman Bektaş’tan, 1990), Gülbün-i Hanan (Recep Toparlı ile, 1990), Miftahü’t-Tekavim
(1990), Kitabu Şerhi’s Sadr (Ahmed el-Menini’den, 1990), Tuhfetü’l-Uşşak
(Recep Toparlı, Yakup Şafak ile, 1990), Hüsn-üs Sihabe (1991), Divan-ı
Halim Giray (R. Toparlı, Y. Şafak ile, 1991), Tezkiretüz’ş-Şuara
Riyazu’l Aşıkin (Recep Toparlı ile, 1992), Divançe-i Es’ad Paşa (R.
Toparlı, Y. Şafak ile, 1992), Divançe-i Süleyman Nazif (R. Toparlı, Y.
Şafak ile, 1992), Divan-ı Halim Giray (R. Toparlı, Y. Şafak ile, 2.
bas., 1992), el-Mukadimetu’l-Acurrumiyye Fi Kava’id ‘Ilmi Arabiyye
(Muhammed es-Senhaci’den tenkitli yayın, Kenan Demirayak ile, 1997), Kitâb-ı
Mecmû-i Tercumân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî (R. Toparlı ve H. Yanık ile,
2000).
KATALOG-BİBLİYOGRAFYA-BROŞÜR: Seyfettin Özege Bağış
Kitapları Kataloğu (1973), Osmanlıca Arşiv Rehberi (1989), Müderris
Mehmed Zihni Efendi Bibliyografyası (1989), Eski Harflerle Basılmış
Farsça Dilbilgisi Kitapları Kataloğu (Nazif Şahinoğlu ile, 1989), Hoca
Emin Efendizade Ali Haydar Efendi Bibliyografyası (1990), Eski Harflerle
Basılmış Türkçe Sözlükler Kataloğu (1990), Eski Harflerle Basılmış
Arapça Dilbilgisi Kitapları Kataloğu (1991), Erzurum Pasinler Kazasına
Bağlı Çöğender Köyünde Çöğender Babaya Ait İki Mühim Vesika (1992).
Ayrıca Arapça dilbilgisi kitapları vardır.
