Siyaset adamı, araştırmacı (D. 1879, Erzurum - Ö. 18 Ekim 1930,
İstanbul). TBMM kayıtlarında Som soyadı vardır. Aldığı görevlerden dolayı
Erzurum’da “Alay Müftüsü Nusret Efendi” diye anılmaktadır. Erzurum
Müftülerinden Ömer Fazıl Efendi’nin iki oğlundan biridir. Küçük yaşta babasını
kaybetti. İlk ve ortaöğrenimini Erzurum’da, yükseköğrenimini İstanbul Fatih
Medresesinde tamamladı. Erzurum’a geri döndükten sonra, 22 Ocak 1900 tarihinde
4. Ordu 25. Alay 4. Tabur İmamı olarak ordu hizmetine girdi. 15 Eylül 1906
tarihinde aynı görevle 2. Orduya atandı. 8 Ekim 19l2’de birliği ile Balkan
Savaşı’na katıldı. Lüleburgaz ve Çatalca muharebelerinde savaştı. Savaş sonrası
Erzurum’da bulunan 9. Kolordu 82. Alay İmamlığına getirildi. 13 Eylül l916’da
Kafkas 10. Fırkası 28. Alayda görevlendirildi. Doğuda cereyan eden bütün
çarpışmalara ileri hatlarda katılarak askerlere moral destek verdi ve
komutanlarınca takdir edildi. Mütarekeden sonra 32.Alay 1. Tabura tayin olundu.
Görevli olduğu kıtanın Zonguldak’ta görevlendirilmesi üzerine Aralık 1919’da
Zonguldak’a gitti. Mart 1920 tarihinde kendi isteği ile emekliye ayrıldı.
TBMM’nin Birinci Döneminde
Erzurum Mebusu seçilen Gözübüyükzâde Ziyaeddin Bey’in Meclise katılmadan istifa etmesi
üzerine, 28 Ağustos 1920’de
onun yerine seçilerek 20 Ekim 1920’de Meclise katıldı. Birinci Türkiye Büyük
Millet Meclisinde çeşitli görevlerde bulundu. Şer’iye-Evkaf, İrşad, Anayasa ve
Millî Eğitim komisyonlarında çalıştı. Milletvekilliği dönemi içinde meclis
kayıtlarına göre, sekizi gizli oturumda olmak üzere, toplam altmış dört konuşma
yaptı. Üç soru önergesi ve dört kanun teklifi verdi. Milletvekilliğinin sona
ermesinden sonra Erzurum’a döndü. Bir süre Erzurum’da kaldıktan sonra
İstanbul’a yerleşti. Soyadı kanunun yürürlüğe girince Som soyadını aldı. Evli
idi, çocuğu olmadı. Mezarı İstanbul Merkez Efendi Mezarlığındadır. Tarihçe-i
Erzurum adlı eserin 2005 baskısı, hemşehrisi Ahmet Fidan tarafından
hazırlanarak Mehmet Nusret Som - Tarihçe-i Erzurum adıyla yayımlandı.
KAYNAK: İhsan Işık /
Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi
(2. bas., 2009).
