Mehmed Esad İleri

İslam Bilgini, Gazeteci, Siyasetçi

Ölüm
15 Nisan, 1957

İslâm bilgini, gazeteci, siyaset adamı (D. 1882, Gümülcine – Ö. 15 Nisan 1957, Torbalı / İzmir). Mehmed Hilmi Efendi’nin oğludur. Hem medrese, hem de idadi (lise) öğrenimi gördü Aydın’da bir süre Sultani Malûmat-ı Diniye hocalığı ve Hilâl-i Ahmer Cemiyeti başkanlığı yaptı. Kuva-yı Milliye hareketine destek verdi. 1. Büyük Millet Meclisinin açılışında bulunan hocalardandır. 1920-23 arasındaki ilk dönemde Aydın, 1923-27 arasındaki ikinci dönemde Menteşe milletvekili olarak meclise girdi. Mecliste Şer’iyye ve İrşad Encümen üyeliği yaptı. Kurtuluş Savaşı’ndaki hizmetleri dolayısıyla İstiklâl madalyasıyla ödüllendirildi. 1927 yılından sonra İzmir’in Torbalı ilçesine yerleşerek çiftçilikle meşgul oldu. 2 Ekim 1948 tarihinde Türk Basın Birliğince elli yıl Türk basınına ve eğitimine hizmet edenler için düzenlediği törende yer aldı. Geçirdiği trafik kazası sonucu yaşamını yitirdi.

Az sayıda yazı ve şiiri 1923’te Ahenk’te, 1931’de Halkın Sesi’nde Aydın Mebusu Esat imzasıyla yer aldı. 1911-54 yılları arasında yayımlandığı belirlenen on üç kitabının en az sekizini İzmir’de bastırdığı anlaşılmaktadır. Bu eserlerin biri biyografi alanında, bir kısmı dinî konularda yazılmış, diğerleri halk edebiyatından ve hadislerden yaptığı derlemelerden oluşmaktadır.

ESERLERİ:

Reşehat-ı Hikemiye (1327/1911), Cihad-ı Ekber (1330/1914), Hilâl-i Ahmer (1334/1916), Düşündüklerim, Dileklerim, Emeklerim, Halk Şiirleri (der. 1339/1923), Verin Zavallılara (1340/1924), Türk Dilinde Kinayât (1340/1924), Türk Dilinde Darbımeseller (1341/1925, 2. bas. 1932), Bu Suya Sen de Eğil (1934), Hadis-i Şerif Tercümesi (1945, 2. bas. 1947), Sözlerin Özü Atalar Sözü (3. bas. 1947), Rahmetli İmam-ı Birgivi (1954).

HAKKINDA: Ömer Faruk Huyugüzel / İzmirli Fikir ve Sanat Adamları 1850-1950 (2000, s. 333-335), Türk Parlamento Tarihi: Millî Mücadele ve TBMM I. Dönem 1913-1923 (1995, c. 3, s. 139), TDOE –TDE Ansiklopedisi 5 (2004).

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör