Şair ve yazar (D. 1867, İstanbul - Ö. 26 Ocak 1912). Düzenli bir
öğrenim görmeden kendi kendini yetiştirdi. Paşa babasının başkanlığı sırasında
atandığı Jandarma Dairesi kâtipliği ve mümeyyizliği görevleri uzun sürmedi.
İçkiye aşırı düşkünlüğü nedeniyle emekliye ayrıldı. Evlendiği beş eşini de
boşayan Mehmet Celal, sıradışı davranışları nedeniyle birkaç kez hastaneye
yatırılarak tedavi gördü. Yenikapı Mevlevihanesi mezarlığına gömüldü.
Derbeder hayatına rağmen şiir, hikâye ve roman alanlarında verimli
bir yazar oldu. Büyük Ada’daki aşklarını anlattığı şiirlerinden dolayı Ada
Şairi olarak tanındı. Romantik bir anlatıma sahip hikâye ve romanlarında
konuşma diline yakın açık ve sade bir dil kullandı. Şiir anlayışı itibariyle
Servet-i Fünûnculara karşı çıkarak eski şiiri savunan Muallim Naci çizgisini
benimsedi.
ESERLERİ:
ŞİİR: Adada Söylediklerim (1886), Gazellerim (1894),
Zade-i Şair (1895), Âsâr-ı Celal (1896), Sürud (1896).
HİKÂYE-ROMAN: Orora (1886), Cemile (1886), Venüs
(1886), Dehşet Yahud Üç Mezar (1886), Dâmenalûde (1887), Bir
Kadının Hayatı (1890, yeni bas. 2001), Margarit (1890), Vicdan
Azapları (1890), Küçük Gelin (1892), Mükâfat (1894), Zehra
(1895), Müzeyyen (1898), İskambil (1899), Piyango (1900),
İsmete Taarruz (1900), Kuşdilinde (1910), Leman (1910).
ELEŞTİRİ: Elvah-ı Masumâne ve Makalât-ı Edebiyye (1895).
KAYNAK: Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni
Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (c. II, 1968), Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı
Müellifleri II (1972), M. Fatih Andı / Ara Nesil Şairi Mehmed Celâl (1995),
İbnülemin Mahmud Kemal İnal / Son Asır Türk Şairleri (c. I, 1999), Behçet
Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul /
Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TDE Ansiklopedisi (c. 6), Abdullah
Pak / Bir Kadının Hayatı (Hece dergisi, Eylül 2001), TBE Ansiklopedisi (2001), İhsan
Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2. bas., 2009).