Yazar, ressam. 10 Nisan 1927, Konya
(Merkez) doğumlu. Eserlerinin bir bölümünde Cemşid Bender imzasını kullandı.
Şair Feyzi Halıcı’nın kardeşidir. Konya 19 Mayıs İlkokulu (1938), Konya Lisesi
(1946), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi (1950) mezunu. Doktorasını
Fransa’da Caen Üniversitesinde, “Osmanlı Devleti Maliye Teşkilatı” konulu
tezle tamamladı (1956), Oslo’da (Norveç) kooperatifçilik ihtisası yaptı (1959).
Türkiye’ye döndükten sonra 1960 ihtilalinde Türkiye Cumhuriyeti Kanununun 159.
maddesini ihlalden tutuklandı, beraat ettikten sonra Konya’da serbest avukat
olarak çalıştı (1974). Tekrar Norveç’e giderek antik çağ Anadolu tarihi ve
bununla ilgili arkeolojik veriler üzerinde batı kökenli kaynakları araştırdı
(1974-83). Paris, Berlin üniversiteleri kitaplıklarındaki konuyla ilgili
doktora ve doçentlik tezlerini topladı. Antik çağdaki güzel sanatlar, mitoloji,
inançlar ve antropolojik verilerle ilgili en son ele geçen bulguları,
araştırmaları derledi. Feyzi Halıcı’nın parlamentoya girmesinden sonra Çağrı
dergisinin yayımını sürdürdü. 1979’da emekli oldu. 1988 yılında İzmir’e
yerleşti. Konya Gazeteciler Cemiyeti (1960-61) ve TDK (1959-80) üyeliklerinde
bulundu. 1961-64 yılları arasında Konya Gazeteciler Cemiyetinin başkanlığını
yaptı. Fransız Devleti’nin Cezayir’e karşı yürüttüğü müstemleke savaşına karşı
çıkarak mücadele kervanına katıldı. Yeni Konya, Yeni Meram ve Gündem
gazetelerinde köşe yazarlığı yaptı.
İlk öyküsü, Cemal Nadir’in Arkadaş
dergisinde (25 Nisan 1941) yer almıştı. Lise son sınıfta iken Muammer
Yüzbaşıoğlu ile birlikte Konya’da Babalık sanat ve kültür dergisini
yayımladı. 1951 yılında Lütfi Hodoğlu ile birlikte Bizim Şehir adlı
haftalık gazeteyi çıkardı. 1987 yılında da Mehmet Köse ile Haftalık Görüş gazetesini
yayımladı. Sonraki yıllarda, öyküleri ve diğer yazıları İstanbul (1957),
Varlık (dergi ve yıllıklarında, 1958-68), Türk Dili (1968), Çağrı
(1957-88), Sesler (Yugoslavya,1985-88), Yaba, Berfin Bahar,
Çevren (Yugoslavya) dergileri ile Norveç ve Danimarka dergilerinde yayımlandı.
Sesler dergisinin Türk Hikâyeciliği Özel Sayısını yayıma hazırladı
(1988).
Mehdi Halıcı yazarlığının yanı sıra
resim ve şiir alanlarında da çalışmalar yaptı. Norveç’te yaşadığı yıllarda
geçiminin bir bölümünü de yaptığı yağlıboya resimlerden sağladı.
“Kentlerinde yaşanmış hayatlarla Orta
Anadolu kasabalarından gelen algıların iç içe karıştırılarak soyutlanmış,
kuramsal bir yapıda titizlikle birleştirilmiş izlem parçalarını sunuyor.
Klasik, yer yer ritimli, uyumlu sözcükleri, aranıp taranarak seçilmiş simgeli
bir anlatımla sislendirilmiş, hayata bağlı tasvirlerde yer yer kapanıp açılan
bu öyküler modern resimleri andırır bir değişiklik gösteriyor.” (Tahir Alangu)
“Dergimiz yazarlarından öykücü Cemşit
Bender’in 1956 yılında yayınlanan ‘Kulpu Kırık Küp’ adlı bir öyküsü vardır. Bu
öykü Orhan Kemal tarafından bir roman haline getirilmiştir. Yine arkadaşımızın
‘Gülen İnek’ adlı öyküsü birkaç yıl sonra Faik Baysal tarafından yeni bir
biçimle uygulanmış ve Varlık yıllığında yayınlanmıştır. Ülkü Tamer haklı olarak
‘aşırmacılık’ deyimini kullanıyor. Biz bu tutuma ‘etkilenme’ deyip geçiyoruz.” (Cemal Süreya)
“Romanda (Çatıdaki İsa) karşımıza
çıkan öyle ilginç tipler var ki, bunlarla ilgili açıklamaların, özellikle
anlatımların % 99 gerçek olduğuna inanmasam yahu nasıl yarattın bu tiyatro
oyuncusu kişilikleri diye sorasım gelecekti. Başta Margit olmak üzere, kardeşi
Nils, Amerikalı genç kız Robin, marangoz Breydök, öğretmen Gudrun ve
bizimkiler: Yaşar, Hüsnü, Tahsin ve akıl hocası Ömer... Kitapta nasıl da yerli
yerindeler. Ben sanki kitabı okumadım da onu renkli bir sinema filmi gibi
seyrettim dersem inan doğru söylüyorum. Kitabın o denli sinematografik
özellikleri var ki ah keşke yetenekli bir yapımcının dikkatini çekse de
Türkiye’de ya da Norveç’te beyazperdeye aktarıp, milyonlara sunabilse diyorum.”
(Ata Karatay).
ESERLERİ:
ÖYKÜ: Gülen İnek (1959), Karides
Durağı (1967).
İNCELEME: Türk Halk Şiirinin Altın
Kitabı (1970), Skandinavya’da Turizm (1983), Konya Sazı ve
Türküleri (1985), Türk Hikâyeciliğinin Dünü ve Bugünü (1988).
CEMŞİD BENDER İMZASIYLA ÇIKAN
ESERLERİ:
ÖYKÜ: Kürt Kızı Zenge (İlk
öykü kitabındakilere Avrupa ülkelerinde yayımlanan öyküleri eklenerek, 1992).
ROMAN: Çatıdaki İsa (1995).
ARAŞTIRMA: Kürt Tarihi ve
Uygarlığı (1991), Kürt Uygarlığında Alevilik (1991), Kürt Mutfak
Kültürü ve Kürt Yemekleri (1992), On İki İmam ve Alevilik (1993), Kürt
Mitolojisi (1999), Kürt Mitolojisi - 2 (2000).
1956’da tamamladığı Osmanlı
İmparatorluğu Mali Teşkilatı başlıklı doktora tezi basılmadı.
HAKKINDA:
Arkadaş (25.4.1941), Cemal Süreyya (Çağrı, sayı: 52, Yıl: 1962), Tahir Alangu /
1967 Yılında Roman ve Hikâyemiz (1968 Varlık Yıllığı), Seyit Kemal Karaalioğlu
/ Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü (1974), Haberde Yorumda Gerçek
(12.12.1992), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (1994), Veysel
Gültaş / Kadı Burhaneddin’den Günümüze Hukukçu Şairler Antolojisi (2003),
Mehmet Uzun / Antolojiya Edebiyata Kurdi (Kürt Edebiyatı Antolojisi, 2004),
Zeki Büyüktanır / Mezopotamya Bilgesi Cemşid Bender: Yaşamı Eserleri Hakkında
Yazılanlar ve Yazılarından Örnekler (2006).
