Sanat tarihçisi,
felsefeci (D. 1908, İstanbul - Ö. 1985). Nazan İpşiroğlu’nun eşi, Zehra
İpşiroğlu’nun babasıdır. Bonn, Hamburg ve Berlin üniversitelerinde felsefe ve
sanat tarihi, Düsseldorf Resim Akademisinde resim öğrenimi gördü. Bonn
üniversitesinde felsefe alanında doktorasını verdi (1933). Döndüğü İstanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünde doçentliğe (1934) ve
profesörlüğe (1943) yükseldi. Sanat Tarihi bölümü başkanlığına getirildiği
(1949) Edebiyat Fakültesinin dekanlığını da yaptı (1948-49, 1958-59). 1960’ta
ordinaryüs profesörlüğe yükseldi. 1977’de emekliye ayrıldı.
Sabahattin
Eyuboğlu ile İstanbul Üniversitesi Film Merkezini kurdu (1956). Birlikte
hazırladıkları ilk belgesel film olan Hitit Güneşi ile 1956 Berlin
Festivalinde ikincilik kazandı. Eyuboğlu ile ayrıca Surname (1957), Kapalıçarşı
(1974) gibi yedi belgesel film daha hazırlamıştır. Deneme ve makaleleri Felsefe
Semineri Dergisi (1939), Felsefe Arkivi (1949) ile İstanbul
Üniversitesi Bülteni’nde yayımlandı.
“İpşiroğlu‘nun
kitapları bizleri yalnız İslâm sanatının ya da Avrupa sanatının çeşitli
alanlarına ve dönemlerine götürmekle kalmaz, aynı zamanda alımlayanla yapıt
arasındaki dolaysız iletişime, duyularla düşünmeye somut bir model sunar. Bu
model görsel düşünmeden hiç payını alamamış “ilim bürokratlarının” savundukları
soyut bilimselliğe, “bilim için bilim” anlayışına karşıdır. İpşiroğlu’na göre
bilim ve sanat, kuramla uygulama, çözümleyici düşünmeyle duyularla bütünleşen
düşünme birbirinden ayrılmaz bir bütünü oluşturur. Bu açıdan İpşiroğlu‘nun
özgün bir alımlama ve yorumlama sürecini dile
getiren yapıtları bugünün okuyucusuna çok şey söylemekte. Gene bu açıdan
kitaplarının yeni baskılarının yapılarak bugünün okuyucusuna ulaşması son
derecede önemli.” (Nazan İpşiroğlu)
ESERLERİ:
Martin Heidegger
ve Max Sche-ler‘de İnsan (1939), Rönesans
Sanatı (1942), Avrupa Sanatı ve Problemleri (c.1, 1946), Hegels
Aesthetik in ihrem Historischen Zusammanhang (Bonn, 1953), Avrupa
Sanatında Gerçek Duygusu (S. Eyuboğlu ile, 1954), Fatih Albümüne Bir
Bakış (S. Eyuboğlu ile, 1955), UNESCO‘nun Türkiye Kitabı (S.
Eyuboğlu ile, 1958), Saklı Kilise (S. Eyuboğlu ile, 1958), Turkey (S.
Eyuboğlu ile, 1961), Die Kirche von Achtamar (Aktamar Kilisesi, 1963), Malerei
der Mangolen (1965), Das Bild im Islam (1971), İslâm‘da Resim
Yasağı ve Sonuçları (1973), Siyah Qalem (1976), Oluşum Süreci
Sanatın Tarihi (Nazan İpşiroğlu ile, 1977), Sanatta Devrim (N.
İpşiroğlu ile, 1979), Meisterwerke aus dem Topkapı (1980), Düşünmeye
Çağrı (N. İpşiroğlu ile, 1982), Kök Atatürkçülük (N. İpşiroğlu ile
1983), Bozkır Rüzgârı Siyah
Kalem (2004).
HAKKINDA: Hilmi Yavuz (Cumhuriyet, 19.1.1983), Arslan
Kaynardağ / Bizi Düşünmeye Çağıran Bir Kitap (Somut dergisi, sayı: 30,
25.2.1983), Filiz Çağman / Hocam İpşiroğlu (Milliyet Sanat, 15.3.1985), Haldun
Taner / Mazhar Şevket İpşiroğlu (Milliyet, 17.3.1985), Ferit Edgü /
İpşiroğlu’nun Hayatının Kitabı: Siyah Kalem (Milliyet Sanat, 15.11.1985), Ferit
Edgü / İpşiroğlu’nun Son Kitabı Üzerine (Cumhuriyet, 5.12.1985), Arslan
Kaynardağ / Felsefecilerle Söyleşiler (1986), Akşit Göktürk / Yenilikçi Sanatta
Öğrenebileceğimiz, Çağdaş Düşünce, İpşiroğlu’ya Saygı (1987), Nazan İpşiroğlu /
Mazhar Şevket İpşiroğlu Anısına (Cumhuriyet Kitap, 4.1.2001), Şükran Kurdakul /
Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999).
