Kenan Hulusi (Koray)

Hikâyeci (D. 27 Mayıs 1906, Fatih / İstanbul - Ö. 23 Mayıs 1943, Adapazarı). Tam adı Kenan Hulusi Koray’dır. Bulgaristan’ın Karnabad (Karinabad) bölgesinden Macaroğulları lakabı ile tanınan bir ailedendir. İlk ve ortaöğrenimini 1914-22 yılları arasında Çar­şamba İbtidaîsi ile Mercan Rüştiyesinde tamam­ladı. İstanbul Erkek Lisesi (1925) mezunu. Bir süre İstanbul Edebiyat Fakültesinde okuduktan sonra 1928 yılında Türk Tarih Encümeni Kütüphanesinde göreve başladı. 1933’te üniversiteden arkadaşı Emine Besime Hanım’la evlendi. Vakit gazetesinde (1934’ten itibaren) yazı işleri müdürlüğü yaptı. Askerlik yaptığı Adapazarı’nda tifüs mü, lösemi mi olduğu saptanamayan bir hastalık nedeniyle öldü. Mezarı Adapazarı’ndadır.

Yazarlığa fakülte öğrenciliği yıllarında, Servet-i Fünûn-Uyanış dergisinde (1928) yayımladığı hikâyelerle (Bir Tutam Saç, Hâtıraların Hikâyesi, Beyaz Güller, Çıplak Model, Güzel ve Esrarengiz, Bir Kölenin İntikamı) başladı. 1928’de teşekkül eden ve Cumhuriyet devri şiirinin ilk edebî top­luluğu kabul edilen Yedi Meşale grubunun tek düzyazı yazarı olarak tanındı. Hikâyeleri ve yazıları, 1928’den itibaren Servet-i Fünûn-Uyanış’tan başka, Yedi Meş’ale (1928, 8 sayı), Resimli Uyanış (1928), Milliyet (1929), İkdam (1929), Muhit (1930-32), Mektep (1930-32), Varlık (1935), Vakit (1934-43), Yedigün, Hayat (1929), Bütün (1934), Yeni Mecmua (1939), Tan (1938), Yıldız gibi gazete ve dergilerde yer aldı.

İlk hikâyeleri, dönemin modasına uygun ola­rak yazıldı. Başlarda daha çok ses güzelliği ve zenginliği, süslü, renkli ve şairane bir üslûbu tercih etti. Üslûbunu ve yazar kişiliğini 1931’den itibaren buldu. 1931 yılından itibaren daha sosyal meselelere yöneldi. 1934 yılında Vakit gazetesinde yeni-gerçekçi hikâyecilerle tanıştıktan sonra hikâyelerinde bugün bildiğimiz üslûbunu oturttu.

“Servet-i Fünûn’da intişar eden bir iki yazısı ile istidadını belli eden bu genç hikâyecinin lisanında çok yeni sesler var. Çalışırsa istikbalde kuvvetli bir şahsiyet olabilecek... Yalnız cümle tertiplerinde bililtizam yaptığı ‘kübizm’ ve ‘fütürizm’ şekilleri bazen sunî görünmek tehlikesine maruzdur. Genç nasir bu tarzı daha makul ve tartılı kullanmalıdır. Yoksa yazıları anlaşılmamağa mahkûm kalır ve bu da yazık olur. Çünkü bu gençte hayatı ve tabiatı kuvvetli görüşler seziliyor. Çok yenilik yapmak iddiasıyla eserlerini büsbütün ibhama boğmaktan da çekinmelidir.” (Halit Fahri Ozansoy)

“12 yıl kadar süren, gazete­cilik mesleği ile birlikte yürüyen bu devresinde, Kenan Hulusi, elde mevcut eserlerinin hemen hepsini meydana getirmiştir. Onun Ömer Seyfettin-Sadri Ertem etkileri ile yüklü bu yeni gerçekçi yola geçişi pek kolay olmamıştır. Hattâ bu yolda iyice gelişip yeni gerçekçi anlayışına uygun en güzel hikâyelerini vermek imkânlarını bulamadan öldü, diyebiliriz. Gazeteciliği, onun bu yoldaki gelişmelerine engel olmakla beraber, bazı yönler­den de yardımcı olmuştur. Onu gerçekçi anlayışa götürmüş, toplum meseleleriyle, memleketin ha­liyle temasa getirmiştir.” (Tahir Alangu)

“Yazı ve hikâyelerinin önemli bir kısmı dergi ya da gazete koleksiyonlarında kalmış olan Kenan Hulusi için, (…) anlatım konudan önce gelir. O yüzden üslûba önem verir, kelime seçiminde titiz davranır. Kahramanı hay­van olan hikâyeleri de vardır. Bir kısım hikâyele­rinde de şahıslarını gerçek hayatın dışından seçti­ği görülür. Hikâyeleri umumiyetle daha ilk başta bir gizliliğe, esrarengiz bir atmosfere bürünür ve yine hiç beklenmedik, şaşırtıcı bir şekilde son bulur. Bu onun hikâyelerinin ayırıcı bir özelliği­dir. Belki onu başarılı bir hikâyeci yapan da hikâ­yelerinin sahip olduğu bu niteliklerdir.” (Mustafa Özbalcı)

“Servet-i Fünûn-Uyanış’ta yayımladığı ilk dönem hikâyeleri(1928-1931) hayalî, fantastik, aşk hikâyeleridir. Şiirli, buğulu anlatım arayışlarıyla yazarın adını hikâyeci olarak ünleten anlatılar da bu ilk dönem hikâyeleridir. Fantastik hikâye kurgusundan gazeteciliği ve Yedi Meşale’de ileri sürüldüğü gibi, gerçeklik arayışlarıyla uzaklaşacak olan Kenan Hulusi, daha sonra kısa, gerçekçi hikâye tarzını benimser. Poe’nun da etkisiyle bu kısa gerçekçi hikâye arayışına, korku temi de katar ve böylece, ‘Cumhuriyet döneminde korku türünde örnekler veren ilk hikâyeci’miz Kenan Hulusi olur.” (Abdürrahim Karadeniz)

ESERLERİ:

HİKÂYE: Bir Yudum Su (1 hikâye, 1929), Bahar Hikâyeleri (Vakit’te çıkan dokuz hikâye, 1939), Son Öpüş (iki hikâye, 1939), Bir Yudum Su (ilk kitabındaki uzun hikâye ile yedi yeni hikâye, 1944), Hikâyeler (der: Dr. İnci Enginün’ün, 1973), Beşer Dakikalık Hikâyeler (2004).

ROMAN: Bir Otelde Yedi Kişi (1940), Osmanoflar (Vakit’te tefrika 1938; bas. 2004),

Yazarın RBK Pansiyonu (Vakit’te tefrika, 1938) adlı uzun hikâyesi kitaplaşmadı. Ceylan Sesi romanı (1928’de Meşale’de tefrika), derginin yayını sona erince tefrikası da yarıda kaldı.

KAYNAKÇA: Halid Fahri (Ozansoy) / Yedi Meşale (Servet-i FünÛn, 26.4.1928; aynı yazı Virgül, Eylül 1999, Latin harflerine aktaran: Tamer Erdoğan), Kenan Hulusi Koray / Bir Yudum Su (önsöz, 1944), Erkan Aydın / Yedi Meşaleciler (İÜ Edebiyat Fakültesi mezuniyet tezi, 1965), Tahir Alangu / Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman (c. 1, 1968), Yaşar Nabi / Yıllar Boyunca Edebiyat Dün­yamız (1971) - Dost Mektuplar (1972), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (1983), Olcay Önertoy / Cumhu­riyet Dönemi Roman ve Öyküsü (1984) - Cumhuriyet Döneminin İlk Edebî Topluluğu: Yedi Meşaleciler (Türkoloji, c. 11, sayı: 1, 1993), Hüseyin Tuncer / Yedi Meşaleciler (1994), Kenan Hulusi Koray’ın Hikâye ve Romanlarında Şahıslar (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayımlanmamış doktora tezi, haz. Niyazi Meşe, 1996), Ömer Lekesiz / Yeni Türk Edebiyatında Öykü 1 (1997), Mehmet Behçet Yazar / Edebiyatçılar Alemi - Edebiyatımızın Unutulan Simaları (yay. haz. Mustafa Everdi, 1999), Mustafa Özbalcı / Büyük Türk Klâsikleri (c. 14, 2002), Abdurrahim Karadeniz / Kenan Hulusi Koray Hikâyelerinin Korkulu Gerçekliği (Heceöykü, Ekim-Kasım 2004), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (Cilt 12, 2017).