Devlet adamı, Yazar ve Çevirmen (D. 1848, İstanbul – Ö. 1921, İstanbul). Yazın ve kışın lastik ayakkabı giydiği için “Lastik Said Bey” namıyla tanındı. Kaynaklarda adı Kemalpaşa Said olarak da geçmektedir. İlköğrenimini İstanbul’da tamamladı ve Arapça öğrendi. Babasının Tahran sefirliği sırasında Farsçayı, Berlin sefirliği sırasında ise Almancayı öğrendi.
1886’da
Hariciye Nezareti’nde (Dışişleri Bakanlığı) çalışmaya başladı. 1875’te Matbuat
Müdürlüğüne getirildi. Journale de Constantinople’daki Fransızca
makaleleriyle Avrupa gazetelerinde Türkiye aleyhine yazılan yazılara sert
cevaplar verdi.
Mekteb-i
Mülkiye (Siyasal Bilgiler Fakültesi)’de usûl-i tesvid ve inşâ, kavaid-i Osmanî
(kompozisyon ve Türkçe gramer) dersleri verdi. Mekteb-i Hukuk (Hukuk
Fakültesi)’ta anayasa hukuku ve idare hukuku alanlarından profesör oldu. Bir
ihbar üzerine Mülkiye profesörlüğünden uzaklaştırıldı. 1885’te terfi ederek
Şura-yı Devlet (Danıştay) üyeliğine getirildi.
Yine
bir ihbar üzerine 1899’da tutuklanıp Yemen’e sürgüne gönderildi. Dokuz yıllık
bir sürgünden sonra II. Meşrutiyet’in ilânıyla (1908) İstanbul’a döndü ve
Şûrâ-yı Devlet İkinci Reisliğine getirildi. 1914’te yaş sınırını doldurarak
emekliye ayrıldı.
Emekliliğinden
sonra Vakit gazetesinde makaleler ve hatıralarını yazdı.
ESERLERİ:
Telif: Âsâr-ı Saîd (1887), Galatât-ı Terceme (4 cilt, 1890), Sefirler
ve Şehbenderler (2 Kısım, 1891), Ahmed Midhat Efendi Hazretlerine
Arîzadır (1899), Teşhîr-i İzmihlâl (1910), Garâib-i Âdât-ı Akvâm (Milletlerin
Garip Töreleri), Dârü’l-Kütüb, Teşebbüsât-ı Cürmiyye, Mehâkim (Mahkemeler),
Usûl-i Mes’ûliyet-i Vükelâ, Vezâif-i Adliye-i Etıbbâ (Adlî Tabiplerin
Görevleri), Usûl-i Maîşet/-i İnsan, Hukûk-ı Siyasiye-i Osmâniye, Kamûs-ı
Saîd (Yarım kalmış Fransızca-Türkçe Sözlük), Hukuk-ı Düvel (Cebrail
Gregor ile, 1883).
Çeviri: Fezâil-i Ahlâkiye ve Kemâlât-ı İlmiye (J. J.
Rousseau’dan).
KAYNAKÇA:
Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı Müellifleri II (1972), Mücellidoğlu Ali Çankaya
/ Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (c. II, 1968), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001,
2004) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007), İbnülemin Mahmud Kemal İnal / Son Asır
Türk Şairleri (c. IV, 2002).
