Gazeteci,
şair, yazar, eğitimci (D. Romanya / Dobruca / Mangalya, 1878 – Ö. Dobruca /
Mecidiye, 29 Kasım 1931). Kırım kökenli bir ailenin çocuğudur. Gençliğini
doğduğu o şirin ve sakin köyde geçirdi. İlkokulu aynı yerde okuduktan sonra
İstanbul’a gelerek Darulmuallim (Erkek Öğretmen Okulu)’e girdi. Bu okulu
bitirdikten sonra Kırım’a gitti (1898) ve öğretmen oldu. Çarlık yönetiminin onu
izlemeye alması yüzünden ertesi yıl İstanbul’a döndü. Yıllar sonra yine
atayurdu olan Kırım’a gitti ise de aynı nedenlerle dolayı burada bir yıldan
fazla kalmadan tekrar İstanbul’a geldi.
Mehmet
Niyazi, 1904 yılında başlıyarak hayatının sonuna kadar, öğretmen ve gazeteci
olarak Dobruca Türklerine hizmet etti. “Dobruca
Sadası”, “Teşvik”, “Işık” gazetelerini ile “Mektep ve Aile” dergisini çıkardı. Dış
ülkelerde yayımlanan Türkçe gazetelere de sürekli yazılar yazdı, şiirler
gönderdi. O, yurduna ve milletine aşık, onların dertleri ile yanıp kavrulan bir
kişiydi.
Şiirlerinde
vatan ve millet duygularını dile getirir. Kırım Türklerinin uğradıkları
felaketlere yüreği yanarak üzülür. Dobruca’daki Kırım Türklerine, “Yeşil Ada”
diye nitelendirdiği Kırım’ı tanıtmaya çalıştı. Dobruca göçmenlerinin kalbinde
Kırım sevgisini yaratan odur. Özellikle gençler üzerine şair Mehmet Niyazi’nin
etkisi büyük olmuştur.
Mehmet
Niyazi, 29 Kasım 1931 tarihinde Dobruca’nın Mecidiye şehrinde hayata gözlerini
yumdu. “Emel” dergisi, şair ve
öğretmen Mehmet Niyazi’nin Mecidiye mezarlığındaki kabrine 1935 yılında
mütevazi bir anıt diktirdi. Anıtının açılış törenine halktan binlerce kişi
katıldı. “Kuran-ı Kerim” okundu,
konuşmalar yapıldı ve anıt-kabri ziyarete açıldı.
ESERLERİ
(Şiir):
İthâfât (1912), Kök Kitap (1919), Hacıoğlu Pazarcığı (1931), Sagış (1931, yeni bas. 1998), Kırım Şiirleri (1935).
KAYNAK: Müstecip Ülküsal / Dobruca ve Türkler (2. Basım,
Ankara 1987), Niyazi Hüseyin Bahtiyar / Balkanlar’da Türk Ünlüleri (1999), İslâmî Edebiyat
dergisi (sayı: 40, Temmuz-Ağustos-Eylül 2004), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli
Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009, 12. c.
2015).
