Mehmet Masum Akalın

Eğitimci, Yazar

Ölüm

Eğitimci - yazar (D. 1874, Arabacılar [Kolarovo] kö­yü / Silistre / Bulgaristan - D. 1939, İstanbul). İlkokulu köyünde bitirdikten sonra Silistre Rüştiyesinden mezun oldu. Medrese eğitimi görerek Ha­fız oldu. Genç yaşlardan itibaren araştırmacı bir kişi oldu. Dobruca tarihinden ilam aldı, Silistre savunmasında (1854) gösterilen kahramanlıklar, Tutrakan (eski-Turtakan) şehri kenarındaki Türk Şehitliği mezarları, kalbinin de­rinliklerinde ulus sevgisini canlandırdı, kalemine ve etkinliklerine güç kazandır­dı.

Mehmet Masum, tahsilini devam ettirmek için İstanbul'a geldi ve Fatih med­resesinde okudu. Arkasından Üsküdar İdadiyesiııe de devam etti. 1895 yılında Azerbeycan'a gitti ve orada üç yıl öğretmenlik görevinde bulundu. Kafkasya Türklerinin eğitimine kendi katkısını verirken, onların tarihini, örf ve gelenekle­rini öğrenerek Türk dünyasına açıldı. Buradaki anılarını daha sonra "Kafdağı Ar­kasında" başlığı altında Bulgaristan'da çıkarılan Türk Muallimleri Mecmuası'nda yayımladı.

1898 yılında, doğup büyüdüğü memleketine döndü ve uzun süre Bulgaris­tan'da öğretmenlik yaptı. Burada, Tanzimat ile doğmuş olan Rüştiye okullarının gelişimi uğrunda eğitim çalışmalarında bulundu. Rusçuk (Ruse) şehrinde Türk okullarının müfettişliğini yaptı. Tutrakan Türk Okulunda müdürlük görevinde bu­lundu.

O yıllarda İstanbul'da ve Batıda tahsil görmüş Rusçuklu Türk kadroları ile ya­kın ilişkiler kurdu, Rusçuklu Tahir Lütfü Bey, Kızanlıklı Ali Haydar Bey gibi öğ- retmenlenle bir bütün oluşturarak, Türk okullarının modernleşmesine büyük kat­kılarda bulundu. İlericilik-gericilik gibi bölücü, tutucu ve tatsız çekişmelere son vermek için, Bulgaristan Türklerini birleştirici etkinliklerde bulundu: Türk okul­larına kitaplar yazdı, öğretmen Kılavuzu hazırladı, öğrencilere sahne oyunları ka­leme aldı. 1907 yılında Türk öğretmenler Birliği 'nin Rusçuk İkinci Kongresinde Türk dilinin arılığı ve güzelliği hakkında bir rapor okudu, 1919 yılında Eskizağra'da toplanan Türk Öğretmenler Birliğinin 10. Kongresinde "Büyük Harbin Et- fal Üzerinde Büyük Etkileri" başlıklı raporuyle milli ruhu alevlendirdi.

Onun adı, Türkiye'nin Bulgaristan Türklerine yadigar olarak 1922 yılında aç­tığı Niivvab okulunun Nizamnamei Esas-ı, program ve iç talimatnamesini büyük bir itinayla hazırlayan komisyonda Osman Nuri Peremeci, Süleyman Sırrı, Hafız İbrahim Meçik adları arasında geçer. Bu programların düzenlenmesinde milli eği­tim amaçları daima gözönünde bulundurulmuştur.

Mehmet Masum Akalın, hayatının tehlikeye girmesi nedeni ile 1930 yılında çok sevdiği Anavatanı Türkiye'ye geldi ve burada da öğretmenlik hayatını sürdü­rerek, eğitim ordusunda çalıştı. Onun, Bulgaristan'da Türk eğitimine hizmetlerinden biri de "Usul-ü Savtiye" kitabını yazmak oldu.

ESERLERİ:

Usul-ü Savtiye, Ana Dili (İlkokullar için okuma kitabı), Mektep Müsamereleri (Şumnu 1922), Büyük Harbin Eftal Üzerinde Büyük Tesirleri (Şumnu, 1920), Kafdağı Ardında (Kafkasya'dan Öğretmenlik Anılan,  Bulgaristan Türk Muallimler Mecmuasında yayımlandı, kitaplaşmadı).

KAYNAK: Hakkı Abdullah Meçik / Bulgaristan Türklerinin Kültür Hayatı (İzmir 1977, s. 18-22), Osman Keskinoğlu / Bulgaristan'da Türkler (1985, s. 184), Niyazi Hüseyin Bahtiyar / Balkanlar’da Türk Ünlüleri (1999, s.53-54), İhsan Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi (2013) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör