Fıtnat Hanım

Şair (D. 27 Kasım 1842, Trabzon - Ö. 1911, İstanbul). Trabzon Valilerinden Hazinedarzâde Abdullah Paşa’nın kızı. Ailesiyle birlikte dört yaşında İstanbul’a geldi, Rüştiye Mektebi öğretmenlerinden Fındık Hâfız Efendiden Kur’an’ı, Hoca Latif Efendiden Arapça ve Farsçayı öğrendi, Hoca Şakir’den de Hafız Divanı’nı okudu. Erzurumlu Osman Efendi’den hüsnühat ve nesir dersleri aldı. Evlendikten sonra eğitimi annesi tarafından sürdürüldü. Şiire yönelmesinde babasının kâtibi Pertev Paşa etkili oldu.

Edebiyat ve şiirle uğraşmasını istemeyen ilk eşi aynı zamanda aşırı kıskanç bir kişi olduğundan bu evliliği mutsuz bir sonla noktalandı. Kirpiklerinin uzunluğu kendisine yakıştığı için kirpiklerini kesen bu eşinden ayrılarak Damat Ferid Paşa’nın amcası Bahriye Mektupçusu Mehmet Ali Efendi ile evlenerek bir süre Bursa’da yaşadı. Daha sonra İstanbul’a döndü. Ancak Fıtnat Hanım’ın bu evlilikte de mutluluğu bulamadığı, Ahmet Midhat Efendi ile büyük bir aşk yaşadığı söylenir. Hakkı Tarık Us’un, Ahmet Midhat Efendi ile Şair Fitnat Hanım adlı kitabında bu aşk ve âşıkların mektuplaşmaları anlatılır. İstanbul Edirnekapı Mezarlığında gömülüdür.

Fıtnat Hanım, döneminde divan edebiyatı geleneğine uygun biçimde şiir yazan kadın şairlerin en önemlilerinden biri olarak kabul edilir. Güçlü zekâsı, ince duygulu şiiri ile kadın şairlerimiz arasında ayrı bir yeri vardır. Tahmisler, tesdisler, naatlar, mersiyeler yazmış, divan düzenlemiş fakat basılmamıştır. Aynı şekilde, yazıldığı bilinen düzyazıları da basılmadığından günümüze ulaşamamıştır.

HAKKINDA: İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946), Hakkı Tarık Us / Ahmet Midhat Efendi ile Şair Fıtnat Hanım (1948), Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı Müellifleri II (1972), Mübeccel Kızıltan / Divân Edebiyatı Özelliklerine Uyarak Şiir Yazan Kadın Şairler (Sombahar, sayı: 21-22, Ocak-Nisan 1994), İbnülemin Mahmud Kemal İnal / Son Asır Türk Şairleri (c. I, 1999), Arslan Tekin / Edebiyatımızda İsimler ve Terimler (2. bas.1999).