İlahiyat
profesörü, akademisyen, yazar, çevirmen, siyasetçi, milletvekili (D. 1907,
Çivril / Denizli - Ö. 15 Kasım 1974). Baba adı Mehmet, anne adı Raziye'dir. İstanbul Lisesi’ni
bitirdikten (1928) sonra, Millî Eğitim Bakanlığı’nın yurt dışı eğitim sınavını
kazanarak Fransa’ya gitti. Lyon Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde felsefe ve
sosyoloji öğrenimi görerek Türkiye’ye döndü. 1933’te doçent olarak İstanbul
Üniversitesi Felsefe Bölümü’nde çalışmaya başladı. Bir süre sonra Felsefe Bölüm
Başkanı Hans Reichenbach tarafından görevine son verilince Ankara’ya gitti.
Önce Mülkiye Mektebi (Siyasal Bilgiler Fakültesi)’ne, bir süre sonra da Dil ve
Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Enstitüsü’ne atandı (1942). Burada sosyoloji
ve etik dersleri okuttu.
Dil ve
Tarih-Coğrafya
Fakültesi’nde 1939-40 öğretim yılında bir “Felsefe Zümresi”, sonra “Felsefe
Enstitüsü” kurulmuş ve başına Sorbonne Üniversitesi öğretim üyelerinden Olivier
Lacombe getirilmişti. Yurt dışında eğitimini tamamladıktan sonra Türkiye’ye dönen
Necati Akder, Niyazi Berkes, Behice Boran, Muzaffer Şerif Başoğlu, Hamdi Ragıp
Atademir ve Mediha Berkes de bu enstitüye dâhil edilmiş ve böylece oldukça
güçlü bir akademik kadro oluşturulmuştu. Sonraki iki yıl içinde bu kadroya Suut
Kemal Yetkin, Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu, Mehmet Karasan, Nusret Hızır ve Bedii
Ziya Egemen de eklendi. Karasan, bu fakültede on yıl görev yaptı. 1952’de
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ne geçerek din sosyolojisi ve ahlâk
felsefesi dersleri okuttu. Burada bir süre de dekanlık yaptı. Karasan, 1954 ve
1957 genel seçimlerinde DP’den Denizli Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet
Meclisi’ne girdi.
Prof. Dr.
Mehmet Karasan, Eflatun’un Devlet Görüşü (1947) ve Büyük Feylesoflar
Antolojisi (1949) adlı yapıtları kaleme aldı. Sadece birinci cildini
yayımlayabildiği Büyük Feylesoflar Antolojisi’nde, sırasıyla Eflâtun,
Aristo, Epikuros, Lucretius, Cicero, Seneca, Epiktetos, Plotinos,
Francis Bacon, Descartes, Pascal gibi önemli filozofların kısaca hayat
öykülerini verdikten sonra, çeşitli felsefî sorunlara ilişkin görüşlerinden
alıntılar yaptı.
Buna
karşın Karasan, ününü daha çok Fransız filozofu René Descartes’tan (1596-1650)
yapmış olduğu çevirilere borçludur. Hasan Âli Yücel’in başlattığı “Tercüme
Hareketi” kapsamında Descartes’ın birçok eserini Türkçeye kazandırdı.
Descartes’ın felsefî öğretisinin daha iyi tanınması ve anlaşılması amacıyla
özellikle bu çevirilerle Türkiye’de felsefe etkinliklerinin gelişimine büyük
katkıda bulundu.
Prof. Dr.
Mehmet Karasan, 15 Kasım 1974'te hayatını kaybetti. Evli ve 1 çocuk
babasıydı.
BAŞLICA ESERLERİ:
Telif: Eflatun’un Devlet Görüşü (1947),
Büyük Feylesoflar Antolojisi I (1949).
Çeviri (René Descartes’tan): İlk
Felsefe Üzerine Metafizik Düşünceler (1942), Felsefenin İlkeleri (1943),
Tabiat Işığı İle Hakikati Arama (1945), Aklın İdaresi İçin
Kurallar (1945), Aklını İyi Kullanmak ve Bilimlerde Doğruyu Aramak İçin
Metot Üzerine Konuşma (1945), Ahlak Üzerine Mektuplar (1946), Ruhun
İhtirasları (1972)… Hayatın Mihaniki
Telakkisi (Jacques Loeb’den, 1935), Descartes (Olivier Lacombe’dan
1943), Descartes, Hayatı ve Eserleri (Charles Adam’dan, 1952), Descartes
Üzerine Tetkikler (Laberthonnière’dein, 1959), Sofist
(Eflatun’dan, 1943), Devlet Adamı (Eflatun’dan Behice Boran ile, 1944), Ahlak
ile Dinin İki Kaynağı (Bergson’dan 1949), Meslek Ahlakı’nı da (Emile
Durkheim’den, 1949).
KAYNAKÇA: TBMM Albümü 2.
Cilt 1950-1980 (2010), Remzi Demir - Doğan Atılgan / Dil ve Tarih-Coğrafya
Fakültesi ve Türkiye’de Beşerî Bilimlerin Yeniden İnşası - Elli Portre
(2008).
