Yazar,
siyaset ve devlet adamı, milletvekili, Adalet bakanlarından (D. 1892, Kuşadası – Ö. 15 Aralık 1943, İstanbul). Soyadı kanunundan sonra Atatürk
tarafından kendisine Bozkurt soyadı verildi.
İlköğrenimini Kuşadası ve İzmir Yusufpaşa Rüştiyesinde, lise öğrenimini
İzmir ve İstanbul idadîlerinde tamamladı. İstanbul Hukuk Mektebini 1911’de
bitirdi.
1912’de
hukuk öğrenimini ilerletmek amacıyla İsviçre’ye gitti. Burada önce Lozan, sonra
Fribourg üniversiteleri Hukuk fakültelerinde öğrenim gördü. Doktora sınıf ve
kurlarını da bitirdikten sonra hukuk doktoru diploması aldı. Doktorasında “Osmanlı
İmparatorluğunun Omuzlarına Yükletilmiş Olan Kapütilasyonların Türkler
Tarafından Tek Taraflı Olarak Kaldırılması Hukuka Aykırı Değildir” tezini
savundu. Lozan’da kurulan Türk Talebe Cemiyetinin başkanlığını yaptı.
1919’da
birkaç arkadaşıyla Millî Mücadeleye katılma kararı alarak Cenevre’den
Türkiye’ye döndü ve Kuşadası-İzmir-Aydın bölgesinde zeybeklerle birleşerek
işgalcilere karşı mücadele etti.
23 Nisan
1920’de TBMM kurulunca Ankara’ya geldi. I. dönem İzmir milletvekilliğine
seçildi. 1922’de Rauf Orbay kabinesinde 1923’e kadar İktisat Bakanlığı yaptı.
Kurtuluş Savaşı sonrası Atatürk’ün isteği üzerine İzmir’de ilk kez “Millî
İktisat Kongresi”ni topladı. Kasım 1924’te Adliye Bakanlığına getirildi.
Yeni
sistemin hukuk alanındaki ilk inkılâplarını Adliye bakanı olarak
gerçekleştirdi. Medenî Kanun, Ceza Kanunu, İcra İflâs Kanunu, Deniz ve Kara
Ticaret Kanunları, Şapka İnkılâbı Kanununun hazırlanıp kabulü, Adlî Kaza
Organının ıslahı ve Ankara Hukuk Mektebinin açılışında payı büyük oldu.
“Bozkurt-Lotüs
Davası”nın Lahey Uluslararası Adalet Divanına aksetmesi üzerine bu davada
Türkiye’yi temsil etti ve Türkiye lehine sonuç aldı. Ankara Hukuk Mektebinde
Devletler Umumî Hukuku, Siyasal Bilgiler Okulunda Anayasa Hukuku profesörlüğü
yaptı. 1941’de görevinden istifa ederek ayrıldı. Ölümüne kadar İzmir
milletvekili olarak görev yaptı.
15 Aralık
1943 günü İstanbul’da kaldığı otel odasında Yeni Sabah gazetesine günlük
makalesini hazırlarken beyin kanaması geçirerek öldü. Cenazesi Kuşadası’na
getirilerek burada gömüldü.
ESERLERİ:
Araştırma-İnceleme:
Lotüs-Bozkurt Davasında Türkiye-Fransa Müdafaası (1927), Türk
Köylü ve İşçilerinin Hakları (1929), Devletlerarası Hak (1940), Atatürk İhtilâli (1940, 1967), Aksak Timur’un Devlet Politikası (1943, 2005).
Çeviri:
Avrupa ve Amerika Devletler Umumî Hukuk Mebdeleri (K. Strupp’tan, 1929).
KAYNAKÇA:
Mehmet Zeki / Türkiye Teracimi Ahval Ansiklopedisi (c. II, 1929), Mücellidoğlu
Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (c. III, 1968), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) –
Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye
Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007).
