Edebiyat tarihçisi. Mart 1926, Harput / Elazığ doğumlu. Ankara
Onuncu Yıl İlkokulu (1938), Elazığ Lisesi (1945), Ankara Üniversitesi DTCF Türk
Dili ve Edebiyatı Bölümü (1951) mezunu. Türk dili ve edebiyatı öğretmeni olarak
Ankara Askeri Mızıka Okulu (1951-56), Bursa Işıklar Askeri Lisesi (1956-61),
İstanbul Kuleli Askeri Lisesi (1961-67), Genelkurmay Halkla İlişkiler
(1967-79), Çankırı Astsubay Okulu (1969-71), Darüşşafaka Lisesi (1971-77),
Saint Joseph Lisesinde (1977-80) görev yaparak emekli oldu. Yaşamını ve
çalışmalarını İstanbul’da sürdürdü.
İlk yazıları Ayyıldız gazetesi ve Varlık dergisinde;
1975’ten sonra yazıları Cumhuriyet gazetesi ile Türk Dili, Somut,
Öğretmen Dünyası, Türk Dili Dergisi, Çağdaş Türk Dili, Varlık, Berfin Bahar,
TYS Güzel Yazılar, Gerçek Sanat dergilerinde yayımlandı. Yazılarında ve
yapıtlarında Türkçe ile ilgili sorunları irdeledi. Türk Dili ve Edebiyatı
1-2-3 adlı ders kitapları, 1965’ten itibaren Cumhuriyet tarihinde en uzun
süre ve en yaygın olarak okutulan ders kitapları oldu. 1992’den sonra da
liselerde Edebiyat 1-2-3-4 adlı ders kitapları okutuldu. Türkiye
Yazarlar Sendikası ve Dil Derneği üyesidir.
“Kitabın kapsamı, verilen örnekler, tanıtılan eleştirmenler,
tartışılan görüşler, bize onu gösteriyor ki; Türk yazınında eleştirinin
yokluğundan değil, yeterince üstünde durulmadığından yakınmak gerekir...
Ünlü’nün kitabı, Türkçede yazınsal eleştirinin olduğunu, daha çok olması, daha
çok üstünde durulması gereğini düşündürüyor... eleştirinin beklendiği, ilgi
gördüğü, benimsendiği ortamlarda, yazın sanatınında, beklenir, ilgi ile
karşılanır, benimsenir olduğunun altını çiziyor.” (Şemsettin Ünlü)
ESERLERİ:
Öz Türkçe Sözlük (1977), Kavramlar ve Boyutları (1977), Ziya Gökalp /
Türkçülüğün Esasları (günümüz Türkçesine uyarlama, 1977), Toplumsallık
Açısından Türk Edebiyatı (İslâmlık Sürecinde) (1982), 20. Yüzyıl Türk
Edebiyatı 1-2-3-4 (Ömer Özcan il birlikte, 1987-88, 1990-91), Dil ve
Edebiyatta Temel Kavramlar (1991), Ahmet Haşim / Bize Göre -
Gurabahane-i Laklakan Frankfurt Seyahatnamesi (uyarlama, 1992),
Örneklerle Edebiyat Bilgileri (1992), Dil Bilgileri (1993), Dede
Korkud Öyküleri (uyarlama, 1995), Şinasi - Kişiliği ve Yapıtları (1995),
Türkçede Yazınsal Eleştiri (1997), Yazın Terimleri Sözlüğü (ortak
yayın, 1998), Türkçede İnciler-İncelikler “Cönk Gibi” (2004), Yatılı
Dolmakalem (anı-özyaşamöyküsü, 2005).
KAYNAKÇA: Doğan Hızlan / Kavramlar ve Boyutları (Cumhuriyet,
26.2.1977), Muzaffer Uyguner / “20. Yüzyıl Türk Edebiyatı” Üzerine (Türk Dili
Dergisi, Ocak-Şubat 1992), Halil Beytaş / Örneklerle Edebiyat Bilgileri
(Evrensel Kültür, Kasım 1992), Yusuf Çotuksöken / Örneklerle Dil ve Edebiyat
Bilgileri (Cumhuriyet Kitap, sayı: 196, 25.11.1993), Hikmet Altınkaynak /
Türkçede Yazınsal Eleştiri (Finansal Forum, Mayıs 1997), Şemsettin Ünlü /
Türkçede Yazınsal Eleştiri Üstüne (Çağdaş Türk Dili, Temmuz-Ağustos-Eylül
1997), Kemal Bek / Mahir Ünlü’den “Türkçede Yazınsal Eleştiri” (Cumhuriyet
Kitap, 23.7.1998), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (1998),
Osman S. Arolat / Toplumsallık Açısından Türk Edebiyatı (Milliyet, 19.12.1998),
Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (1998), TBE Ansiklopedisi (2001),
Modern Bir Cönk (Radikal Kitap, 29.10.2004), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye
Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).
