Eleştirmen,
yazar, çevirmen. 1931, Adana doğumlu. Asıl adı Mehmet Zeki Tokyay’dır. Adana’ya
Rumeli’den göç eden bir ailedendir. Adana Lisesi (1949), Hava Harp Okulu (1951)
mezunu. Hava Kuvvetlerinde pilotluk (1951-57), İzmir liselerinde İngilizce
öğretmenliği (1959-70) yaptı. 1970’te kendi isteğiyle ordudan ayrılarak Ege
Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulunda İngilizce okutmanlığı yaptı,
1978’de emekli oldu.
Edebiyata
şiirle başladı (1974), sonradan eleştiri ve deneme yazarlığına yöneldi.
Şiirleri Aydınlık, Eylem dergilerinde (1964-65); eleştirileri ile
denemeleri Yön, Papirüs, Milliyet Sanat, Politika, Adam Sanat vd. dergi ve gazetelerde yayımladı. 1967’de Yeni
Dergi’nin eleştiri yarışmasında birincilik ödülünü, Tekrarın Tekrarı kitabı ile Türk Dil
Kurumu 1974 Eleştiri Ödülünü kazandı.
“Mehmet H. Doğan, seçkin ve geniş bir
şiir kültürüne sahip bir eleştirmen. Seçkiye aldığı şiirler bir değer
tartışmasına yol açmayacak nitelikte. Özel bir seçki oluşu (yazar ve şairlerin
ölümleri üzerine yazılmış oluşu) seçenek olanağını daraltmış Mehmet H.
Doğan'ın. Kimi şairlerden alınmış örnekler, o şairlerin çoktan aştığı çizgide
olabilir. Ama, o konuda en iyilerini seçtiğini belirtmeliyim.” (Ahmet Ada)
“Mehmet H. Doğan yalnızca yapıtına
bakarak bir yazarı değerlendirmez, ortamı, koşulları, toplumsal ilişkileri de
önemlidir onun için, yani bir anlamda eleştirinin içine 'sosyoloji'yi de
katarak o yazarı daha iyi tanıyıp değerlendirmemizi sağlar.” (Haydar Ergülen)
ESERLERİ:
DENEME-İNCELEME-ELEŞTİRİ:
Tekrarın Tekrarı (1972), 100
Soruda Estetik (1975; 2.bas. Estetik adıyla, 2001), Birikime
Dayanmak (1979), Şiirin Yalnızlığı (1986), Türkiye’de Darbeler
Müdahaleler ve Siyasî Sistem (1990), İletişim ve Dehşet Çağı
(1993), Çağının Tanığı Olmak (1993), Yazıdan Bakmak
(1993), Şiir ve Eleştiri (1998), Birikime Dayanmak (Tekrarın
Tekrarı ile birlikte, 1999),
Yalvaçlar ve Biliciler (2004), Yılların Köpüğü / Seçme Denemeler (2005).
SEÇKİ
-YILLIK: İkinci Yeni Antolojisi (Turgay
Gönenç ile, 1969), Adam 1993 Şiir Yıllığı (1994), Adam 1994 Şiir
Yıllığı (1995), Adam 1995 Şiir Yıllığı (1996), Adam 1996 Şiir Yıllığı (1997), Hece Taşları (1997),
Adam 1997 Şiir Yıllığı (1998), Adam
1998 Şiir Yıllığı (1999), Adam 1999 Şiir Yıllığı (2000), Adam
2000 Şiir Yıllı (2001), Yüzyılın Türk Şiiri 1900 - 2000 (3 cilt, 2001), YKY Şiir
Yıllığı 2002 (2003), YKY Şiir Yıllığı 2003 (2004).
ANI: Şimdi Uzaklardasın (1998).
ÇEVİRİ: Avrupa Gerçekçiliği (G.
Lukacs’dan, 1977), Şiirler (Andrey
Voznesenski’den, 1993), Yanlış Okumalar (Umberto Eco’dan, 1997).
KAYNAK:
Metin Celâl / İyimser Bir Eleştirmen (Sombahar, sayı: 15, Ocak-Şubat 1993),
Ahmet Ada / Hece Taşları (Virgül, sayı: 7, Nisan 1998), Alpay Asar / Arı Bir
Yalnızlığın Sonundaki Serüven: Yanlış Okumalar (Virgül, sayı: 4, Ocak 1998),
Vitrindekiler (Cumhuriyet Kitap, 8.10.1998), Muzaffer Buyrukçu / Mehmet H.
Doğan’ın Edebiyat Anıları: Şimdi Uzaklardasın (Cumhuriyet Kitap, 19.8.1999),
Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran
Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Ali Çakmak /
Kayıplar (Virgül, sayı: 18, Nisan 1999), Füsun Akatlı / "Tekrarın
Tekrarı" ve Mehmet H. Doğan (Virgül, sayı: 28, Mart 2000), Haydar
Ergülen / Mehmet H. Doğan'ın Denemeleri Yeniden Okur Önünde, "Tekrarın Tekrarı"
İyidir (19.10.2000), İnci Asena /
Yirminci Yüzyılda Yazınımıza El Verenler (2001), Yirminci Yüzyılda Yazınımıza
El Verenler (Cumhuriyet Kitap, 4.1.2001), TBE
Ansiklopedisi (2001), Sefa Kaplan / Yılın Olayı: Mehmet H.
Doğan’ın ‘Yüzyılın Türk Şiiri Antolojisi’ (H. Gösteri, sayı: 234, Ocak 2002), Tuncer Uçarol / Anı
Kitapları Üstüne Günlük /.Şimdi Uzaklardasın (Yom Sanat, Eylül-Ekim 2003).