Macit Rıza Erbudak

Haritacı, Astronomi Bilgini, Coğrafyacı, Fizikçi

Doğum
15 Mayıs, 1912
Ölüm
23 Nisan, 1981
Eğitim
İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü
Burç
Diğer İsimler
Macit Erbudak

Çok yönlü bilim adamı, profesör, akademisyen, ülkemizde haritacılığın öncüsü  (D. 15 Mayıs 1912, İstanbul - Ö. 23 Nisan 1981, İstanbul). Levazım subayı Ali Rıza Bey'in oğludur. Birinci Dünya Savaşı sürerken, ailesi İstanbul'dan Şam'a taşındı. 1916 yılında babasının ölümü ve Şam'ın İngiliz birliklerinin eline geçmesi üzerine, annesiyle birlikte, Mısır'da bir göçmen olarak yaşayan dayısının yanına gitti. Tanta'da iki yıl okuduktan sonra dayısının beklenmeyen ölümü üzerine, Şam'a ablası ile eniştesinin yanına döndü. İlköğrenimimi, 1925 yılında, müdürü bir Hıristiyan Arap olan Muhacirin mahallesi örnek ilkokulunda, liseyi Amber Sultanisi'nde Arapça ve Fransızca çifte dilli bir eğitim görerek 1931 yılında bitirdi.

Macit Rıza, Suriye hükümeti hesabına burslu bir öğrenci olarak yüksek öğrenim yapmak üzere Fransa'ya gitmeyi kendisine yediremedi ve Suriye kurtuluş hareketine katılan öğrencilerle birlikte tutuklandı. Koşullu olarak salıverildikten sonra İstanbul'a döndü.

Erbudak, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi matematik bölümünü 1935 yılında bitirdi. Cahit Arf ve Ratip Berker gözde okul arkadaşlarıydı. Sümerbank’ın açtığı sınavı kazanarak, Berlin'de harita mühendisliği öğrenimi görmek üzere Almanya’ya gönderildi. Berlin Yüksek Mühendis Mektebi'ni 1940 yılında bitirdi. Potsdam Jeodezi Enstitüsü Müdürü olan hocası Prof. Schmehl, hükümetinden özel izin alarak, Erbudak’ı doktora çalışmasına yönlendirdi. Ancak doktora çalışmasına başlamak üzereyken yurda çağrıldı ve 1940 yılında Harita Genel Müdürlüğü'nde çalışmaya başladı. Üç yıl süren askerlik görevini de çalıştığı Harita Genel Müdürlüğü’nde yaptı.

Macit Rıza Erbudak, baz yönetmeliğinin hazırlanmasında, Batı Anadolu nirengi şebekesinin dengeleme hesaplarının yürütülmesinde ve Bolu 1. derece şebekesinin rasat işlerinde, bir ara Sağlık Bakanlığı Sıtma Savaşı Teşkilatı'nda da çalıştı. Uzun bir bekleyişten sonra1945 yılında İller Bankası'nın harita servisine memur olarak girdi. Bankanın Harita Servisi'nde tek harita mühendisiydi. 1947 yılında Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'ne atandı ve 1959 yılına kadar orada çalıştı. 1949 yılında tapulama teşkilatının, 1950 yılında da harita ve kadastro mühendislerini yetiştirecek olan fakültenin kurulmasında payıma düşeni yapmaya çalıştı. Böylece müfettişlik görevine bir de öğretmenlik görevi eklenmiş oldu.

İTÜ Harita-Kadastro Fakültesi’nin kurucuları arasında yer alarak, bu fakültede öğretim üyesi, profesör ve dekan oldu. 1955 yılında İsviçre hükümetinin davetlisi olarak Bern, Basel, Lugano ve Zürih kentlerinde çalışmak üzere dört ay, 1962 yılında Alman hükümetinin davetlisi olarak bir buçuk ay Frankfurt'ta ve 1966 yılında da Zeiss Jena ve Agfa fabrikalarının davetlisi olarak bir ay süre ile Jena ve Stockholm'da bulundu.

Çok zengin kültürü, ince ruh ve zekâsı, engin hoşgörüsü ile insanların zor zamanlarında, ses çıkarmadan acılarına ve üzüntülerine katılmasını bilen bir kişiliği vardı. Her an ya yazar ya da okurdu. Kendisini inandığı yola adamıştı. Emekliye ayrılmaktan çok korkardı, bir ölüm korkusu gibi.

Dergi ve gazetelerde haritacılık üzerine da yazılar yazan Prof. Macit Rıza Erbudak, Türkiye’de haritacılık mesleğinin kurucusu, öğretmeni ve uygulayıcılığının öncüsüdür. Ölümünden sonra, İstanbul / Kadıköy'de oturduğu sokağa "Prof. Macit Erbudak" adı verildi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu da kendisine üstün hizmet ödülü verdi.

BAZI ESERLERİ:

Fiziksel Geodezi (1976), Geodezik Astronomi (1976).

KAYNAKÇA: Prof. Macit Rıza Erbudak’ı Kaybettik (Milliyet, 29 Nisan 1981), İhsan Işık / Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör