M. Tayyib Gökbilgin

Profesör, Tarih Yazarı

Doğum
Ölüm
02 Haziran, 1981
Eğitim
Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Hungaroloji Bölümü

Osmanlı tarihi profesörü (D. 1907, Ordu – Ö. 2 Haziran 1981, Ankara). İlköğrenimini Çarşamba’da tamamladı. Daha sonra bir süre medreseye devam etti ve babasından hüsn-i hat dersleri aldı. İstiklâl Savaşı sırasında ara verdiği öğrenimini Samsun, Erzurum ve Trabzon öğretmen okullarında okuyup tamamlayarak 1929’da Aşkale’de bir köy okulunda meslek hayatına başladı. 1936’ya kadar çeşitli yerlerde öğretmenlik yaptıktan sonra Ankara Üniversitesi DTCF Hungaroloji Bölümüne girdi. Yan disiplin olarak da Tarih Bölümünün Yeni ve Yakınçağlar dersleriyle Latince, Fransızca ve Almanca derslerini takip etti. Hocası Laszio Rásonyi’nin teşvikiyle yaz aylarında Macaristan’da Keszthely ve Debrecen yaz üniversitelerine devam ederek sertifikalar aldı; Macar Millî Arşivinde staj yaptı (1936-39). 1940’ta mezun oldu. Aynı yıl İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkiyat Enstitüsünde açık bulunan tercüman yardımcılığı kadrosuna, 1942 Şubat’ında ise Tarih bölümünde asistanlığa getirildi. 1943’te Yeni ve Yakınçağlar Kürsüsünde doçent olarak göreve başladı. 1955’te profesör oldu ve Ortaçağ Kürsüsüne geçerek burada Osmanlı Devleti’nin kuruluş devri üzerine dersler verdi. 1961’de yeni kurulan Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi Kürsüsünün başına getirildi. 1977’de yaş sınırından emekli oluncaya kadar bu görevini sürdürdü. Zeki Velidi Togan’ın emekliliğe ayrılmasından sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi bünyesindeki İslâm Tetkikleri Enstitüsü müdürlüğü ile kürsü başkanlığını birlikte yürüttü.

 Gökbilgin, yurtiçinde ve yurtdışında pek çok kongre ve sempozyuma katıldı. İlmî faaliyetleri arasında özellikle arşiv belgeleri üzerinde yaptığı çalışmalar dikkati çekti. Osmanlı Devletinin kuruluşundan Türkiye Cumhuriyetine kadar uzanan geniş bir tarih dilimi içinde çok çeşitli dersler verdi, kitap ve makaleler yazdı. Tarihin yanı sıra arşivcilik, Osmanlı diplomatiği ve kütüphanecilikle de meşgul oldu. Ayn Ali Efendinin Kavânîn-i Âl-i Osmân der-Hulâsa-i Mezâmîn-i Defter-i Dîvân adlı risalesinin tıpkıbasımına geniş bir giriş yazdı (1979). İlmî makaleleri; Türk Tarih Kurumu Belleten’i başta olmak üzere Tarih Dergisi, Tarih Enstitüsü Dergisi, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, Vakıflar Dergisi, Oriente Moderno ile Recueils de la Société Jean Bodin pour l’Histoire Comparative des Institutions ve diğer bazı yabancı dergilerde yayımlandı. Bilgi, Kemalizm, Tarih Dünyası, Tarih Hazinesi gibi aylık ve haftalık dergilerle Cumhuriyet, Dünya, Ulus, Milliyet gibi günlük gazetelerde popüler yazılar yazdı. Türk Tarih Kurumu üyesiydi.

ESERLERİ (Araştırma-İnceleme):

XV-XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livâsı Vakıflar-Mülkler-Mukataalar (1952), Rumeli’de Yürükler Tatarlar ve Evlâd-ı Fâtihân (1957), Millî Mücadele Başlarken I-II (1959-1965), Osmanlı Müesseseleri Teşkilâtı ve Medeniyeti Tarihine Genel Bakış (1977), Osmanlı İmparatorluğu Medeniyet Tarihi Çerçevesinde Osmanlı Paleografya ve Diplomatik İlmi (1979).

HAKKINDA: Mahmut H. Şakiroğlu / Büyük Bir Kaybımız: Prof. M. Tayyib Gökbilgin (1907-1981, Türk Tarih Kurumu Belleten, c. 45 / 180, 1981, s. 551-572), Mihail Guboğlu / Prof. Tayyib Gökbilgin Hakkında Anılarım ve Onun Eserlerinde Romen Ülkeleri (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, sayı: 2, 1982, s. 783-836), Mübahat S. Kütükoğlu / Prof. M. Tayyib Gökbilginin Ardından (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, sayı: 2, 1982, s. 1-24) - TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 14, 1996, s. 137-138), Özlem Ağırgan / Dünden Bugüne Edirne İsimler Sözlüğü (2004).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör