Araştırmacı-yazar (D. 1 Eylül
1942, Antalya –
Ö. 15 Nisan 2014, İstanbul). Tam adı Hasan
Alpay Kabacalı’dır. Yazılarında Mehmet Kasım ve Rıfkı Sabih imzalarını da
kullandı. Antalya Sakarya İlkokulu (1954), Ankara Lisesi (1960) mezunu. İstanbul
Üniversitesi Hukuk Fakültesindeki öğrenimini tamamlamadı. Hukuk
Fakültesindeki öğrenimi sırasında çeşitli gazete ve dergilerde çalıştı. Daha
sonra yayınevlerinde, haber ajanslarında redaktörlük ve yönetmenlik yaptı. Yeni
Ortam ve Cumhuriyet gazetelerinde sürekli yazdı (1975-80). Milliyet
Sanat (1980-81), Sanat Olayı (1982-84) ve Yeni Gündem
dergilerinde yazı işleri müdürü olarak çalıştı. TÜYAP Kitap Fuarı Onur Yazarı
seçilen şair ve yazarlar için tanıtım kitapları hazırladı. Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye
Ansiklopedisi ile Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi yayın
kurullarında yer aldı (1980-85).
Deneme ve inceleme ve
araştırmaları 1959’dan itibaren Varlık, kendi çıkardığı Gerçekler
Postası (1966-68, 14 sayı), yazı işleri müdürlüğünü yaptığı Ant ve
Cumhuriyet Kitap vd. dergilerde yer aldı. Ant’ta çıkan bir
yazısından dolayı on bir ay tutuklu kaldı.
Türk Yazın Tarihi
incelemesiyle İstanbul Gazeteciler Cemiyeti 1987 Basın Araştırma Ödülünü aldı. 1992
Altın Kitap Ödülünü kazandı. Uzun yıllar Türkiye Yazarlar Sendikasının yönetim
kurulunda görev aldı (1976-89). PEN Yazarlar Derneğinin yönetim kurulu üyeliğinde
bulundu ve birkaç dönem genel başkanlığını üstlendi. Edebiyatçılar Derneği
Genel Yönetim Kurulu üyeliğinde bulundu. 1999’dan sonra,
müteşebbis kurucusu olduğu Bilim ve Edebiyat Esen Sahipleri Meslek Birliğinin
(BESAM) genel başkanlığını yürüttü.
Alpay Kabacalı 15 Nisan 2014 günü
İstanbul’da vefat etti. Cenazesi 16 Nisan 2014 Çarşamba günü Üsküdar Doğancılar
Camii'nde kılınan ikindi namazından sonra Karacaahmet Mezarlığında toprağa
verildi.
ESERLERİ:
İNCELEME-ARAŞTIRMA: Türkiye’de
Yazarın Kazancı (1981), Çeşitli Yönleriyle Neyzen Tevfik (1987), Türk
Yayın Tarihi (1987, Türk Kitap Tarihi adıyla 1989), Fıkralar
Seçkisi (1988), Şair Eşref (1988), Bir İhtilalcinin Serüvenleri (1989),
Türkiye’de Basın Sansürü (1990), Arap Çöllerinde Türkler (1990), Bütün
Yönleriyle Nasreddin Hoca (1991), Tarihimizde Kürtler ve Ayaklanmaları (1991),
Türkiye’de Gençlik Hareketleri (1992), Türkiye’de Siyasal Cinayetler (1993),
Türk Basınında Demokrasi (1994), Gözyaşından Gülmeceye: Aziz Nesin
(1995), Kültürümüzden İnsan Adaları (1995), Yakın Tarihimizde Büyük
Dönemeçler (1995), Bir Destan Rüzgarı / Yaşar Kemal’in
Yaşamöyküsü (1997), Türk
Gezginlerin Gözüyle Yedi Deniz Beş Bucak (antoloji, 1998), Cumhuriyet
Öncesi ve Sonrası Matbaa ve Basın Sanayii (1999), Türkiye’de
Matbaa Basın ve Yayın (2000), İstanbul’un Tarihi (2003), Cumhuriyet
Tarihi (2004).
DERLEME: 1977 Yılında Sağcı
Basın Ne Dedi? (1980), Talat Paşa’nın Anıları (1986), Türkçenin
Sesi Fazıl Hüsnü Dağlarca (1987), Sekseninci Yaşında
Nadir Nadi (1988), Turhan Selçuk (1989), Aziz Nesin (1990),
Aşk Şiirleri Antolojisi (1991), Melih Cevdet Anday (1991),
Matbuat Hatıralarım (Ahmet İhsan Tokgöz’ün, 1993), Rıfat Ilgaz
(1993), Cevdet Kudret’e Saygı (1994), Adalet Ağaoğlu (1994), Bedrettin
Tuncel’e Mektuplar (yay. haz., 1995), Aydınlanma Bilgesi: İlhan Selçuk (1996), Peride
Celal (1996), Ege Kültüründen Damlalar (1997), Gül Yaprağın’
Döktü Bugün (1997), Sarı Defterdekiler (Yaşar Kemal’in Folklor
Derlemeleri düzenlemesi, 1997), Vedat Günyol (1997), Fethi Naci
(1998), Server Tanilli (1999), Şükran Kurdakul (2000),
Semih Balcıoğlu
(2001),
Bedrettin Tuncel / Seçme Yazılar (2001), Cemal Paşa / Hatıralar
(2001), Bilinmeyen Yaşamlarıyla Saraylılar (Nahit Sam Örik’in, 2002), İlhan
Berk (2002),
Ali
Fuad Erden - Suriye Hatıraları (yay.haz. 2003), Tahsin
Yücel (2003), Gülten Akın (2004), Vüs’at O. Bener (2005).
KAYNAK: TDE
Ansiklopedisi (c. 5, s. 61, 1976), Adnan Binyazar / Geçmişimizin Birikimlerini
Günümüze Aktaran Bir Yazarımız: Alpay Kabacalı (Cumhuriyet Kitap, sayı: 319,
8.3.1996) - Kitaplar... Kitaplar... (Ozanlar Yazarlar Kitaplar, 1998), Behçet
Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), 40. Sanat Yılında
Alpay Kabacalı’ya Saygı (Evrensel Kültür, Temmuz 2000), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (Tek cilt,
2001, 3 cilt, 2004) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür
Adamları Ansiklopedisi (10 cilt, 2006, 2007), Türkiye’de
Matbaa Basın Yayın (Virgül, sayı: 35, Kasım 2000), TBE Ansiklopedisi (2001), TDOE
–TDE Ansiklopedisi 5 (2004), TYB Kültür ve Sanat Yıllığı (2015).