Eğitimci, gazeteci, yazar (D. 1890, İstanbul - Ö. 1948, İstanbul). II. Abdülhamit dönemi paşalarından bahriye miralayı Hüseyin Paşa’nın oğlu; yazar Tansu Bele’nin dedesi (annesinin babası). İstanbul’da öğrenim gördü. Yüksek Ticaret Okulunu bitirdi. 1908 Meşrutiyeti’nin kaldırılması döneminde Abdülhamit’le anlaşamadığı için dört kez Yemen’e sürülen babası gibi, Sami Karayel de kendi döneminin siyâsal gündemi içinde yer aldı. Kurtuluş Savaşı yıllarında, Teşkilat-ı Mahsusa / Millî Muavenet Teşkilatında görev alarak İstanbul-Boğaziçi’nden Karadeniz’e silah kaçırdı. 1923’te, Cumhuriyetin kuruluşundan sonra Atatürk tarafından Şanlıurfa’ya maarif müdürü olarak atandı.
Dersim (Tunceli) başkaldırısına
ilişkin derlediği gizli bilgileri Ankara’ya yolladı. Atatürk’ün çağrılısı
olmasına karşın, Ankara’ya gitmedi, gazeteciliğini İstanbul’da sürdürdü.
Darüşşafaka, İstanbul Erkek Lisesi, İstiklal Lisesi vb. birçok İstanbul
okulunda beden eğitimi öğretmenliği yaptı. Son Telgraf (1937 ve
sonrası), İkdam (1939 ve sonrası) gazetelerinde tarihi tefrikaları
makaleleri yayımlandı. Yeni Sabah (1944) gazetesinde yayın müdürü oldu.
Pehlivan tefrikalarıyla ünlendi.
1932’den başlayarak, Türkiye’nin ilk
çocuk dergilerinden olan Mektepli’yi (1932-39), kendi matbaasında uzun
yıllar yayımladı. İleri gazetesini çıkardı. Tarihi romanları ve
çevirileri vardır.
ESERLERİ:
Roman:
Kılıçaslan (tarihi roman, 1938), Küp Cadısı.
Araştırma-Derleme:
En Meşhur Türk Pehlivanları (30 seri; Kel Aliço, Koca Yusuf, Çolak
Molla, Akkoyunlu Kazıkçı Kara Bekir, Hergeleci İbrahim, Abdülaziz, Yürük Ali,
Yozgatlı Kel Hasan vb.), Pehlivan Fıkraları.
Çeviri:
Karabulut Yeniçeri Hasan (Leon Kohen’den, 1944, Bir yeniçeri acemi
oğlanının aşk ve cenk hatıraları), Araba ile Devrialem (Jules Verne’den),
Çöl Vahşileri, Yamyamlar Arasında, Kaptan Grant’ın Çocukları
(Jules Verne’den), Sıhhi ve Terbiyevi Jimnastik, Kadınlara Beden
Terbiyesi, İzci Rehberi, İzci.
KAYNAKÇA: İhsan Işık / Türkiye Yazarlar
Ansiklopedisi (2001, 2004) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve
Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007).
