M. Sami Karayel

Eğitimci, Gazeteci, Yazar

Doğum
Ölüm
Eğitim
Yüksek Ticaret Okulu

Eğitimci, gazeteci, yazar (D. 1890, İstanbul - Ö. 1948, İstanbul). II. Abdülhamit dönemi paşalarından bahriye miralayı Hüseyin Paşa’nın oğlu; yazar Tansu Bele’nin dedesi (annesinin babası). İstanbul’da öğrenim gördü. Yüksek Ticaret Okulunu bitirdi. 1908 Meşrutiyeti’nin kaldırılması döneminde Abdülhamit’le anlaşamadığı için dört kez Yemen’e sürülen babası gibi, Sami Karayel de kendi döneminin siyâsal gündemi içinde yer aldı. Kurtuluş Savaşı yıllarında, Teşkilat-ı Mahsusa / Millî Muavenet Teşkilatında görev alarak İstanbul-Boğaziçi’nden Karadeniz’e silah kaçırdı. 1923’te, Cumhuriyetin kuruluşundan sonra Atatürk tarafından Şanlıurfa’ya maarif müdürü olarak atandı.

Dersim (Tunceli) başkaldırısına ilişkin derlediği gizli bilgileri Ankara’ya yolladı. Atatürk’ün çağrılısı olmasına karşın, Ankara’ya gitmedi, gazeteciliğini İstanbul’da sürdürdü. Darüşşafaka, İstanbul Erkek Lisesi, İstiklal Lisesi vb. birçok İstanbul okulunda beden eğitimi öğretmenliği yaptı. Son Telgraf (1937 ve sonrası), İkdam (1939 ve sonrası) gazetelerinde tarihi tefrikaları makaleleri yayımlandı. Yeni Sabah (1944) gazetesinde yayın müdürü oldu. Pehlivan tefrikalarıyla ünlendi.

1932’den başlayarak, Türkiye’nin ilk çocuk dergilerinden olan Mektepli’yi (1932-39), kendi matbaasında uzun yıllar yayımladı. İleri gazetesini çıkardı. Tarihi romanları ve çevirileri vardır.

 

ESERLERİ:

 

Roman: Kılıçaslan (tarihi roman, 1938), Küp Cadısı.

 

Araştırma-Derleme: En Meşhur Türk Pehlivanları (30 seri; Kel Aliço, Koca Yusuf, Çolak Molla, Akkoyunlu Kazıkçı Kara Bekir, Hergeleci İbrahim, Abdülaziz, Yürük Ali, Yozgatlı Kel Hasan vb.), Pehlivan Fıkraları.          

 

Çeviri: Karabulut Yeniçeri Hasan (Leon Kohen’den, 1944, Bir yeniçeri acemi oğlanının aşk ve cenk hatıraları), Araba ile Devrialem (Jules Verne’den), Çöl Vahşileri, Yamyamlar Arasında, Kaptan Grant’ın Çocukları (Jules Verne’den), Sıhhi ve Terbiyevi Jimnastik, Kadınlara Beden Terbiyesi, İzci Rehberi, İzci.

 

KAYNAKÇA: İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör