Kaysın Kuliev

Yazar, Şair

Eğitim
Devlet Tiyatro Enstitüsü ile Edebiyat Enstitüsü

Şair ve yazar (D. 1917, Ogarı Çegem / Kafkasya - Ö. Çegem köyü, 1985). Karaçay-Balkar Türklerinin âdetlerine göre eğitim gördü. İlk şiirlerini 1934’te yayımladı. Moskova’da Devlet Tiyatro Enstitüsü ile Edebiyat Enstitüsünde okudu. 1940’ta Nalçik’te edebiyat dersleri vermeye başladıysa da aynı yıl Sovyet ordusuna katıldı ve İkinci Dünya Savaşı’nda bu ordu saflarında paraşütçü olarak çarpıştı. Daha sonra Stalin rejiminin baskısıyla Balkar Türkleri toptan sürgüne gönderilince (1944), kendisine özel izin çıkartıldığı halde sürgüne gitmeyi tercih etti. Kırgızistan’da zor ve zahmetli günler geçirdi, ancak 1957’de kendi halkıyla birlikte yurdu olan Kafkasya’ya dönebildi. Acı tatlı anılarla dolu hayatının bundan sonraki bölümünü öz yurdunda geçiren Kuliev, Çegem köyünde öldü ve sonradan müzeye dönüştürülen evinin bahçesine gömüldü.

Balkar Türkçesi ve Rusça kaleme alınmış yüzden fazla kitaba imza atan şairin şiirleri yüz yirmi dile çevrildi. 1960-80’li yıllarda, özellikle İspanyol diline çevrilen şiirleri büyük yankı uyandırdı. Kuliev’in büyük tirajlarla basılan kitaplarından, örneğin sadece üç kitabı (Yeşil Masal, İyi Niyetli Karınca, Sabah Masalı) Rusya’da beş milyon tirajla yayımlandı. 1966’da Maksim Gorki Ödülünü, 1974’te Sovyetler Birliği Devlet Ödülünü, 1990 yılında ise Lenin Ödülünü kazandı. Kabardin - Balkar Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanına sahipti.

Kaysın Kuliev’in Türkiye Türkçesinde ilk kitabı Yaralı Taş, Kanşaubiy Miziev çevirisiyle 1997’de Ahmed Yesevi Üniversitesi tarafından; ikinci kitap 2001’de Kaysın Kuliev / Kafkas Şiirleri adıyla, Kanşaubiy Miziev - Ahmet Necdet tarafından birlikte çevrilerek yayımlandı.

“Siz bir gergin telsiniz; sazda en güzel ezgileri çıkarıyor, yayda oku en uzağa atarsınız; bu bir mutluluktur. (...) Şiirinizde Yesenin’den sonra yalnız Pavel Vasilyev’de sizinkine benzer bir bütünlük, bir amaca yönelmişlik, seçkinlik özellikler gördüm.” (Boris Pasternak’ın K. Kuliev’e yazdığı mektuplardan, 10.8.1948)

Sen, dünya edebiyatında bizim bayrağımız oldun.” (Cengiz Aytmatov)

“Kaysın Kuliev’in savaşın trajedisini anlatan dizeleri çok anlamlıdır: Savaşta atılan her kurşun / Annelerin kalbinden geçer.” (İndra Gandi, Hindistan Eski Başbakanı)

ESERLERİ:

ŞİİR (Balkarca): Selam Sabah! (1940), Dünya Makamı (1956), İki Ciltlik Eserleri (1958), Yeni Kitap (1961), Yeşil Kayınlar (1963), Yaralı Taş (1965), Barış Olsun Evine! (1967), Kızılcıklar Kızarıyor (1969), Lenin Hakkında Dağlar Destanı (1970), Yer Kitabı (1972), Akşam (1975), Dün ve Bugün (1977), Uçuştaki Kuşlar (1980), Üç Ciltlik Eserleri (1981-82), Gece ve Şafak Vakti (1985), Bu Dağlar Durdukça (1997), Kafkas Şiirleri, (çev. Ahmet Necdet – Kanşaubiy Miziev, 2002), Midemde Kelebekler (2003).

ŞİİR (Rusça): Dost Evinde (1956), Dağlar (1957), Ekmek ve Gül (1957), Komşularım (1957), Ben Dağdan Geldim (1959), Şiirler (1959), Yer ve Türkü (1959), Dağ Üstünde Ateş (1962,1969), Lenin Hakkında Dağlar Destanı (1963), Lirik Şiirler (1964), Yaralı Taş (1964), Vasiyet Edilen Barış (1965), Barış Olsun Evine! (1966), Şiirler (1967), Güneşe Teşekkür Ederim (1969), Kızılcık Aksi (1969), İki Ciltlik Eserleri (1970), Yer Kitabı (1972), Aşk Şiirleri (1973), Yıldızlar Yanacak! (1973), Akşam (1974), Dağ Türküsünün İki Kanadı (1974), Lirika (1974), Mevsimler (1974), Şiirler (1974), Yüksek Ağaçlar (1975), İnsanlar Arasında Yaşıyorum (1976), Her Zaman Saflarda (1976), Üç Ciltlik Eserleri (1976), Kendime Söylüyorum (1977), Bahar Işığı (1979), Başaklar ve Yıldızlar (1979), Yerin Güzelliği (1980), İnsan Kuş Ağaç (1985), İnsanlara Hitap Ediyorum (1985), Yaşamak! (1986), Sözcükleri Dinle... (2002).

ÇOCUK KİTABI: Yeşil Masal (1963), Sabah Masalı (1964), Güneş Masalı (1974), İyi Niyetli Karınca (1976), Koş Sıpam Koş (2001).

ŞARKI: Barış ve Sevgi Olsun Size Yaşayanlar! (1997, Balkarca ve Rusça).

ROMAN (Rusça): Kış Vakti (1987), Kanar mı Balığın Yarası?(2001).

DENEME (Rusça): Ağaç da Böyle Yetişir (1975), Şair Her Zaman İnsanlarla Beraberdir (1986).

HİKÂYE: Uçurum Hikâyeleri (2003).

HAKKINDA (Rusça): Stanislav Rassadin / Kaysın Kuliev (1974), N.M. Bayramukova / Kaysın Kuliev (1975), T.Y. Efendieva / Yaşamın Şiiri (1977), Tamara Efendieva / Kaysın Kuliev (1985), Janna Kulieva / İnsan Anılarında Kalmak (anılar kitabı, 1987), Vadim Dementyev / Kaysın Kuliev (1988), Alim Töppeev / Kaysın Kuliev (1995), L. Mıkırtıçyan / Kaysın, Sensiz ve Seninle (1997), T.Y. Efendieva, S.İ. Efendiev, F.S. Efendiev / K. Kuliev. Şairin Biyografisi (6 Cilt, 1997-2003), Kaysın Kuliev’in 80. Yıldönümü Konferansı Materyalleri (1998), Janna Kulieva / Ben Bu Dünyada Yaşadım (anılar kitabı, 1999), Elizat Kulieva / Dahim, Meleğim, Dostum...(anılar kitabı, 2002).

HAKKINDA (Türkçe): Namık Kemal Zeybek / Önsöz (Kaysın Kuliev. Yaralı Taş, s. 5-6, 1997), Hürriyet Ersoy / Kendini Halkına, Sevgiye Adayan, Özgürlük Aşığı Bir İnsan...(Kaysın Kuliev. Yaralı Taş, s.7-12, 1997), Anıl Meriçelli / Sürgünde Bir Şair (Düşlem, Ocak 1997, s.38), Kanşaubiy Miziev / Balkar Dağlarının Şairi Kaysın Kuliev’in Doğumunun 80. Yılı Kutlamaları İçin Moskova’dan Nalçik’e Seyahat ( Yesevi, Ocak 1998), Ruşen Hakkı / Günler-Kitaplar-Dergiler (İnsancıl, Eylül 1998), Anıl Meriçelli / Kaysın Kuliev (İnsancıl, Mart 1998), Kanşaubiy Miziev / Balkar Şiiri Antolojisi (2001), Kanşaubiy Miziev-Ahmet Necdet / Kaysın Kuliev (Varlık Kitap, Aralık 2001), V. Nepomnyaşçiy / Kaysın Kuliev: Ben Dağ Folkloru Ortamında Büyüdüm. Ben Bu Havayı Soludum. (Varlık, Mart 2002), T. Gurtueva / Kaysın Kuliev’in Şiirinde İnsan Ve Doğa Bütünlüğü (Eski, Mayıs 2002), Cengiz Aytmatov / Şairin Boyutları (Cumhuriyet Kitap, 2.10.2003), Tülay Ferah / Yaratıcılar Her Yerde Kardeştir (Cumhuriyet Kitap, 2.10.2003), Kanşaubiy Miziev / Dağları Konuşturan Şair (Cumhuriyet Kitap, 2.10.2003), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas. 2009).

 

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör