Gazeteci-yazar, siyaset
adamı (D. 1869, Erzurum - Ö. 27 Aralık 1942, Değirmendere / Gölcük). Mülkiye
Mektebi (1887) mezunu. Öğrencilik yıllarında basın hayatına başlayarak önce Şafak
(1886) ve Umran (1889) dergilerini, ardından ünlü Servet-i Fünûn
dergisini çıkardı (1891). Recaizade Mahmud Ekrem’in aracılığıyla derginin
başına Tevfik Fikret’i getirdi. Derginin yayımını sürdürürken çeşitli
memurluklarda bulundu. Ticaret Mektebinde öğretmenlik, Beyoğlu Belediyesi
Başkanlığı (1912), 193-42 yılları arasında üç dönem Ordu milletvekilliği yaptı.
Fransızcadan romanlar çevirdi.
Ahmet İhsan’ın, en büyük özelliği edebiyat
tarihimizde özel bir yeri bulunan Servet-i Fünûn dergisini, aynı zamanda
en uzun ömürlü edebiyat dergisi olarak çıkarmış olmasıdır. Servet-i Fünûn
dergisi, kurucusunun ölümünden sonra iki yıl daha çıkarak, 25 Mayıs 1944
tarihli 2461. sayısında yayınına son verdi. Ahmet İhsan’ın kabri Değirmendere
köy mezarlığındadır.
ESERLERİ:
ARAŞTIRMA-DERLEME: Takvim-i Ümran (1304),
Nev Usul Fotoğraf (1306), İlm-i Servet (1307), Asyay-ı Şarki’ye
Seyahat (1307), Küçük Fıkralar (1307), Bir Facia (1308),
Demiryolları (1308), Fenni Eğlenceler (1308), Postacı (1308),
Bahse Ne Dersiniz (1308), Ülfet (1309), Musavver Nevsal-i
Servet-i Fünûn (Hicri 1310 - 1314 senelerine mahsus beş cilt, 1895 - 1898),
Musavver Servet-i Fünûn’un Tarihçesi (1328), Tirol Cephesinde Ateş
Hattında (1917), Cemiyet-i Akvam’a Mü-zaheret Cemiyetleri Beynelmilel
İttihatı, Sekizinci Lyon Kongresine Ait Rapor (Bala Ekalliyet Komisyonuna
Ait Rapor, Cemil Birsel ile, 1340), Haver (tsz.).
GEZİ: Avrupa’da Ne Gördüm (1892),
Altı Hafta Nil’de Seyahat (1312), Tuna’da Bir Hafta (1327).
ANI: Matbuat Hatıralarım (2 cilt,
1930-31).
ÇEVİRİ:
JULES VERNE’DEN: Seksen Günde Devr-i Alem (1306),
Gizli Ada (1306), Deniz Altında 20 000 Fersah (1307), Kaptan Grant’ın
Çocukları (1307), Cevv-i Hava’da Seyahat (1308), Çin’da Seyahat (1308),
İki Sene Mektep Tatili (1308), Kaptan Hatras’ın Seyahati - Kutb-i
Şimali’ye Seyahat (1308), Mihver-i Arz (1308), Siyah Hindistan -
Yer Altında Seyahat (1308), Araba ile Devr-i Alem Yahut Sezar Kaskabel (1309),
Spenser Adası (1318), Şanseller - Bir Yelken Gemisi Yolcusunun Defter-i
Hatıratı (1319), Antil Adaları’na Seyahat (1320).
GEORGES OHNET’TEN: Demirhane Müdürü (1305),
Kruva Mor (Croix Mort) Kadınları (1306), Kontes Sara (1307),
Hırsız Kadın (1308).
ANDRE THEVRİET’TEN: RozLiz (1311),
Hüsnü An (1313).
PAUL BOURGET’DEN: Sevdayı Hakiki (1312),
Mavi Düşes (1317).
ÇEŞİTLİ YAZARLARDAN: İki Valide (Emile
Richebourg’dan, 1306), Karnaval Cinayeti (Lapointe’den, 1306),
Mumyanın İzdivacı (Marki de Montifor’dan, 1306), Haydut Banvoş Yahut
Etfal-i Metrüke Sefaleti (Eugene Sue’den, 1306), Gülle (1307),
Sütçü Kız (1308), Bir Serseri (Etienne Enol Lovis Judici’den, 1308),
Bir Kadının Ruznamesi (Okta ve Feuillet’ten, 1308), Alexandre Dumas
Fils’ten:Hermin (1307), Tek mi Çift mi? (1309), Gençlik (François
Coppe’den, 1309), Genç Fromon ve Büyük Risler (Alphonse Daudet’den,
1312), Graziella (Lamartine’den, 1319), Sınai, Ticari, İktisadi
Avrupa: 1. Kısım İngiltere ve Belçika (Marcel Divois’dan, 1327), Ekmekçi
Kadın (Xavier de Montegin’den, 1306), Rus Ateşi (Haraşo, Pail
Herigaut’tan, 1926), Yolda (1927), Rapa Novi Adası (1928).
KAYNAK: Hakkı Tarık Us / Elli yıl Mecmuası
(tsz.), Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (c. III,
1968), Ziyad Ebüzziya / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 2, 1988), Baki Asiltürk /
Osmanlı Seyyahlarının Gözüyle Avrupa (2000), Serap İncegümüş / Gezi
Edebiyatımıza Önemli Bir Katkı (Cumhuriyet Kitap, 26.4.2001), Mustafa
Bektaşoğlu / Taşköprü Alimleri (2002), Nail Tan-Özdemir Tan / Gurur Kaynağımız
Kastamonulular II (2004), İhsan
Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2. bas., 2009).
