Hukukçu ve siyaset
adamı, insan hakları savunucusu. 14 Ocak 1947’de Nevşehir’in Nar kasabasında
doğdu. Babası Ahmet Bey, annesi Şeküre Hanımdır. İlk ve ortaokulu doğduğu yerde
tamamladıktan sonra Nevehir Lisesi’ni bitirdi. Yükseköğrenimini Ankara Üniversitesi
Hukuk Fakültesi’nde yaptı. Avukatlık stajını tamamladıktan sonra da Nevşehir’de
serbest avukat olarak çalışmaya başladı. Öğrenciliğinden itibaren Milli Türk
Talebe Birliği (MTTB) ile Milli Gençlik Vakfı (MGV) gibi birçok sivil toplum örgütünde
kurucu, yönetim kurulu üyesi ve başkan olarak görev aldı. 1991 ve 1995 genel seçimlerinde
Refah Partisi (RP)’nden Nevşehir Milletvekili seçilerek parlamentoya girdi. Bu
partinin kapatılması üzerine Fazilet Partisi (FP)’nin kurucuları arasında yer aldı.
1999’da yine Nevşehir’den Fazilet Partisi milletvekili seçildi. Fazilet
Partisi’nin de kapatılması üzerine Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP)’nin
kurucuları arasında yer aldı. 2002 genel seçimlerinde bu partiden yine Nevşehir
Milletvekili seçildi. 22 Temmuz 2007 seçimlerinde ise aday gösterilmedi.
Mehmet
Elkatmış, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlık Divanı kâtip üyeliği ve
idare amirliği ile TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanlığı
görevlerinde bulundu. “Refah-Yol” koalisyon hükümeti döneminde TBMM Susurluk Araştırma Komisyonu’nun başkanlığını yaptı.
İnsan Hakları ve Susurluk komisyonları başkanlıklar dönemlerinde aktif ve
etkili çalışmalarda bulundu. Terör örgütü PKK’nin rehin aldığı askerleri
kurtarma operasyonuyla ilgili olarak yaptığı çalışma ve girişimler nedeniyle kamuoyunda
adı daha çok duyulmaya başladı. Ulusal ve uluslararası olaylara duyarlıklı,
dürüst ve cesur bir politikacı olarak toplumda hak edilmiş bir saygınlık sahibi
oldu. ABD’nin Irak işgali sırasında, uluslararası kuruluşların Irak’ta tutuklulara kötü muamele yapmaları konusunda
suskun kalınmasına tepki gösterdi.
Yurtta ve
dünyada insan hakları konusunda duyarlıklı oluşunun gereği olarak, insan
haklarının en yoğun olarak ihlal edildiği dönemlerin savaş yılları olduğuna
dikkat çekmiş ve “Günümüzde dünyanın
birçok yerinde savaşlar vardır ve bu savaşlardan dolayı birçok hak ihlalleri
söz konusudur. Buna rağmen, dünyada kendilerini insan hakları savunucusu olarak
takdim eden Batılı ülkeler, şu an bakıyoruz ki insan haklarını en çok ihlal
eden ülkeler oluyor.” görüşünü savunmuştur.
Elkatmış, Necmettin
Erbakan’ın Refah Partisi (RP)’yle Tansu Çiller’in genel başkanlığını yaptığı
Doğru Yol Partisi (DYP)’nin koalisyon hükümeti olarak iktidarda oldukları 1990’lı
yıllar sürecinde ortaya çıkan Susurluk olayıyla ilgili olarak, Susurluk dosyası
açıldıkça hangi gizli olayların ortaya saçılacağını ilginç bilgiler vererek dikkat
çekti. Bu konudaki görüşlerini şöyle özetlemiştir:
“Savaşın, devletin
içini nasıl çürüttüğü, barışın bu topraklara niye bir türlü gelmediği, savaşan
güçlerin savaştan nasıl beslendikleri, savaştıkça nasıl zenginlik, güç ve
iktidar devşirdikleri, savaşırken ne gibi hukuk dışılıklara battıkları,
cinayetlerle ve uyuşturucu işiyle nasıl kirlendikleri, savaşı ve iktidarlarını
nasıl finanse edip büyüttükleri, 1996 yılında Susurluk dosyasıyla kendini
göstermişti. Eğer on beş yıl önce Susurluk olayı ve ilişkileri dibine kadar
araştırılsaydı, yani Susurluk dosyası kapatılmasaydı ve sorumlulardan hesap
sorulsaydı, belki bu ülke yıllar önce temizlenecekti ve bu topraklara barış çok
daha önce gelecekti, bu kadar insan ölmeyecekti. Ama Susurluk sisteminden hesap
sorulmadı. Sorulmaması için de Susurluk çetelerinin üstü 28 Şubat darbesiyle
örtüldü. Bu ülkede bir kez daha savaş kazandı ve ardından daha büyük bir dalga
olan Ergenekon geldi. Şimdi Ergenekon deşildikçe, kardeşi olan Susurluk da daha
net bir biçimde ortaya çıkıyor. Susurluk soruşturmaları ve itirafları hızlanıyor.”
Mehmet Elkatmış,
2007 Genel Seçimlerinde partisi tarafından milletvekili adayı gösterilmedi. Siyasi
yaşamı boyunca, milletvekilliğinin yanı sıra TBMM Susurluk Araştırma Komisyonu
Başkanlığı ve İnsan Hakları Araştırma Komisyonu Başkanlığı gibi önemli görevler
üstlenmiş olan Mehmet Elkatmış’ın, dürüst ve kimi konularda duyarlıklı bir
politikacı oluşu nedeniyle dışlandığı görüşü yaygındır.
HAKKINDA: Neşe Düzel / Mehmet Elkatmış: “Ölümlere
MGK’de karar verildi” (söyleşi, Taraf gazetesi, 25 Ekim 2011), Kendisinden
bizzat alınan Bilgi Formu (2007).
