Denemeci,
eleştirmen. 27 Temmuz 1954, Erzurum doğumlu. Şehrî imzasını da kullandı. İlk,
orta ve lise öğrenimini bu kentte; yükseköğrenimini İstanbul Marmara
Üniversitesi Eğitim Fakültesinde tamamladı. Türkçe ve edebiyat öğretmeni,
okutman olarak liselerde ve Marmara Üniversitesinde görev yaptı. 1987’de kendi
isteğiyle bu görevlerinden ayrıldı, Temmuz 1987’den beri özel kurum ve
kuruluşlarda halkla ilişkiler, idari işler, yayın-tanıtım işleri konularında
yöneticilik yaptı. 2002’de Dünya Kitaplarının yayın yönetmenliğini üstlendi.
Sonra eğitim ve sağlık hizmeti veren bir kuruluşta genel koordinatör olarak
çalışmalarını sürdürdü.
Edebiyat
ve resim sanatı ile ilişkisi ortaokul yıllarında başladı. Edebiyat çalışmaları
1980 sonrası yoğunluk kazandı. İlk yazısı (Klasik Rus Edebiyatının Kurucusu:
Puşkin), 1983’de Yazko-Somut dergisinde yer aldı. Diğer inceleme,
eleştiri ve denemelerini Yazko Somut, Yazko Edebiyat, Yeni Düşün, Martı,
Broy, Milliyet Sanat, Çağdaş Türk Dili, Gergedan, Şehir, Varlık, Adam Sanat,
Kavram, Gösteri, Edebiyat ve Eleştiri, Yeni Biçem, Adam Öykü, Özgür Gündem,
Cumhuriyet, Yeni Yüzyıl, Evrensel gibi dergi ve gazetelerde yayımladı.
Yazılarının
bir bölümünü topladığı Gerçekçilik Yolunda (1989) adlı eseriyle 1987
Akademi Kitabevi Eleştiri-Deneme Birincilik Ödülünü, Işık Ol Günüme Ağ adlı denemesiyle de 1994
Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülünü, Necati Cumalı’yla yaptığı Yazıya
Adanmış Bir Ömrün Tanıklığında adlı söyleşisiyle PEN Onat Kutlar Söyleşi
Birincilik Ödülünü, Gönlümün Yitik Yurdunda öyküsüyle 2002 Haldun Taner
Öykü Ödülünde üçüncülüğü, Celile’de Kuşlar Ölüyor adlı deneme kitabı ile
2004 Ömer Asım Aksoy Ödülü aldı. Yurt içi ve yurtdışındaki birçok uluslararası
toplantıda ülkemizi temsil etti. Ekonomide Dayanışma (1987-89), Yayın
Dünyası (1989-90), TYS Edebiyat (1994) adlı dergilerin yayın
yönetmenliğini üstlendi. Türkiye Yazarlar Sendikası, Edebiyatçılar Derneği, PEN
Yazarlar Derneği, Dil Derneği üyesidir.
“İçsesinin,
içe bakışının bilinci ve duygu yoğunluğuyla yazıyor Andaç. Anlatıyor ya da bir
Doğu anlatıcısı edasıyla sözünü kuruyor. Karşınıza çıkan her denemesinde bu
birikimi, zenginliği görüyorsunuz.“ (Agnete
Igvas)
“Andaç‘ın
geliştirmeye yöneldiği savın bir uğrağı (…) yazarın asıl yurdu yazıysa,
bu her zaman sonradan kazanılmış bir yurt olacaktır, konuşma dilinin ya da ana
dilin her zaman biraz ötesinde kalan bir bölge. (…) öteki uğrağı (…)
yola çıkan ruh, her zaman bir daire çizerek yine kökene mi dönecektir,
vaktiyle Necatigil‘in savunmak istediği gibi? Andaç, Mevlânâ‘nın ‚Aslından uzak
düşen kişi, vuslat zamanını arar’ sözünü anarak bu daha klasik teze de olanca
gücünü hissettireceği bir hareket alanı açıyor. (…) İki uğrağı da
yokluyor, iki olasılığa da kendilerini geliştirme imkânı tanıyor. Ama kendi
tutumunun daha bireşimci bir teze yöneldiği söylenebilir: Çıkış noktası, kişiyi
tutuklayan ebedi bir bağlanma noktası olduğunda kendi değerini de yitirir;
kökenin ve geçilen yerlerin asıl anlamı, ancak bir ‚sürüklenişe’ teslim
olunduğunda ortaya çıkacaktır. (Orhan Koçak)
ESERLERİ:
İNCELEME-ELEŞTİRİ:
Gerçeklik Yolunda (1989), Yazınsal Gerçekliğin Boyutları (1996),
Öykücünün El Kitabı (1999), Edebiyatımızın Yol Haritası (2000).
DENEME:
Işık Ol Günüme Ağ (1998), Söz Uçları Yazı Burçları (1998),
Aynanın Arkası (2002), Babil’e Yolculuk (2003), Yazarın
Kitabı (2004), Günün Gölgedeki İzi
(2004), Celile’de Kuşlar Ölüyor (2004), Küllenen Her Şey
(2005).
SEÇKİ:
Sürgün Edebiyatı / Edebiyat Sürgünleri (1996).
ÖYKÜ:
Gönlümün Yitik Yurdunda (2003), Kar Masalları (2004).
SÖYLEŞİ:
Söz Uçar Yazı Kalır (1996), Adalet Ağaoğlu Kitabı (2000),
Türkân Şoray ile Yüz Yüze Gözlerinden Bellidir (2000), Yaşar Kemal’in
Sözlerinde Yaşamak (2003), Edebiyatımızın Kadınları (2004).
DERLEME:
Sürgünlüğün Bin Yüzü (2004), Sözcüklerin Diliyle Konuşmak (2004).
HAKKINDA:
Orhan Koçak / Deneme ve Deneyim (Virgül, sayı: 12, Ekim 1998), Efnan Atmaca / Güneşe Doğru (Virgül,
sayı: 9, Haziran 1998), Edebiyatımızın Yol Haritası (Hece, sayı: 45, Eylül
2000), TBE Ansiklopedisi (2001), İnci Asena / Yirminci Yüzyılda Yazınımıza El
Verenler (2001), Agnete İgvas / Hayatla Edebiyatın Buluştuğu Kavşak (Virgül,
sayı: 59, Şubat 2003), Asuman Kafaoğlu-Büke / Günün Saklı Sevinci (Radikal
Kitap, 27.1.2005), İhsan Işık / Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2006).