Tuncer Uçarol

Eleştirmen, Bürokrat, Araştırmacı

Doğum
27 Ekim, 1941
Ölüm
25 Ekim, 2013
Eğitim
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
Burç

Eleştirmen, araştırmacı, bürokrat (D. 27 Ekim 1941, Adana – Ö. 25 Ekim 2013, Ankara). Tarih yazarı ve araştırmacı Rifat Uçarol’un kardeşidir. Adana Erkek Lisesi (1960), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (1964) mezunu. 1959-60 yıllarında Adana Şehir Tiyatrosunda figüranlık yaptı. Üniversiteyi bitirdikten sonra Ticaret Bakanlığında müfettişlik (1965-92), Sanayi ve Ticaret Bakanlığında Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü (1992-97), bakanlık danışmanlığı (1997-99) yaptı ve bu görevinden emekliye ayrıldı. Esnaf ve Sanatkar Öyküleri Yarışması ile Abdullah Baştürk İşçi Öyküleri Yarışmasının kurulmasına öncülük etti.

Tuncer Uçarol, 25 Ekim 2013 sabahı Ankara Ulus Devlet Hastanesi'nin yoğun bakım servisinde yaşama gözlerini yumdu. Uçarol için ilk tören, 26 Ekim günü Ankara'da, Kocatepe Camisi'nde yapıldı. Cenaze daha sonra İstanbul'a götürüldü, ertesi gün Karacaahmet Mezarlığında toprağa verildi.

Yazmaya Adana’da çıkan dergi ve gazetelerde şiirle başladı. 1958-60 yıllarında Yeni Adana gazetesindeki köşesinde edebiyat, tiyatro, sinema yazıları yazdı, söyleşiler yayımladı. Edebiyat çalışmalarına verdiği uzunca bir aradan sonra, 1969’da Papirüs dergisinde çıkan iki incelemesiyle dikkat çekti.

Sonraki yıllarda Dost, Türk Dili, Soyut, Yusufçuk, Somut, Varlık, Yazko Edebiyat, Çağdaş Eleştiri, Gösteri, Çağdaş Türk Dili (2003 yılından itibaren yazı kurulu üyesi), Yeni Biçem, Dil, Şiir Odası, Kum, Edebiyat ve Eleştiri, Mortaka, Sonsuzluk ve Bir Gün gibi dergilerde dörtyüz elliden fazla eleştiri, inceleme, günce, deneme, şiir üzerine yazı ve birçok söyleşi yayımladı.

Şiir dizelerini olduğu gibi alıntılayarak şiirler üzerine öyküler oluşturdu. Temel uğraş alanı olan şiir eleştirilerinin önemli bir bölümünü, alanında tek örnek olan “günce eleştiri” biçeminde yayımlıyor. Günce türü üzerine de bir dizi yazı yazdı. Genel edebiyat, şiir, kadın edebiyatçılar, kalıcılık, edebiyat dergileri gibi konularda edebiyat sosyolojisi çalışmaları yaptı.

 

ESERLERİ:

 

En Güzel Esnaf ve Sanatkâr Öyküleri (2002), Bakkal Öyküleri (2003), İşçi Öyküleri 2004 (2005, İşçi Öyküleri - Kadın İşçiler adıyla 2007), İşçi Öyküleri Çocuk İşçiler (2007), Hüzün Dolu İşçi Öyküleri (2008), Taşköprü Karşıyaka (2015), İncelemesel Şiir Eleştirileri (Birinci Kitap, 2018)

 

KAYNAKÇA: Ali Püsküllüoğlu / Şiir Üzerine Yazılar (Yusufçuk, Mayıs 1979), Mülkiyeli Bir Sanatçı (Mülkiyeliler Birliği dergisi, Temmuz 1979), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (1985), Tuncer Uçarol: “İkinci İşim Yazarlık” (Çağdaş Türk Dili, Temmuz 1995), Şiir İncelemelerinde Özel Yöntemler (Yeni Biçem, sayı: 34, Şubat 1996), Dergiden (Şiir Odası, Temmuz 2000), Türkan Yeşilyurt – Emel Güz / Tuncer Uçarol ile Söyleşi (Şiir Odası, Ekim 2000) Doğan Hızlan / 131 Tane Edebiyat Dergisi Yayınlanıyor (Hürriyet, 13.11.2002), Mustafa Şerif Onaran / An An Yaşamak (Cumhuriyet Kitap, 9.9.2004), Şiir ve Eleştiri Üstüne İlhan Kemal / Tuncer Uçarol ile Söyleşi (İmgelem Çocukları, Mart 2004), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, 2009, 2017), Attila Aşut / Şiirin Başı Sağ Olsun! (bizhaberiz.net, 30.10.2013).

ŞİİRİN BAŞI SAĞ OLSUN!

Bir süredir kanser sağaltımı görüyordu. Sayrı olduğunu BirGün'deki köşemizde duyurduğumuzda durumu ağırdı. Yine de umutla bekliyorduk iyileşmesini. Tüm çabalar sonuçsuz kaldı ve değerli yazın emekçisi Tuncer Uçarol, 25 Ekim sabahı Ulus Devlet Hastanesi'nin yoğun bakım servisinde yaşama gözlerini yumdu.

Uçarol için ilk tören, 26 Ekim günü Ankara'da, Kocatepe Camisi'nde yapıldı. Cenaze daha sonra İstanbul'a götürüldü, ertesi gün Karacaahmet Gömütlüğü'nde toprağa verildi. Arkadaşları ve yazın dostları, son yolculuğunda yalnız bırakmadılar onu. Ozan dostumuz Abdülkadir Budak'ın dediği gibi, bugüne değin şiire omuz veren Uçarol'un tabutuna bu kez şiirseverler omuz verdi...

Ne acıdır ki cenazenin kaldırıldığı 27 Ekim, sevgili Tuncer'imizin doğum günüydü! Yaşasaydı, 73 yaşına basacaktı o gün. Yani, "İyi ki doğdun Tuncer!" diyeceğimiz bir günde toprağa verdik arkadaşımızı...

Evet sürpriz olmadı, beklenen bir durumdu ama bu zamansız "veda"yı kabullenmek kolay değildi bizim için. Tuncer'in ölümü taş gibi oturdu içimize. Yazınımız çok değerli bir kalemini, çalışkan bir eleştirmenini yitirdi. Bizler unutulmaz bir dosttan yoksun kaldık. Bir yanımız eksik şimdi...

Tuncer Uçarol'un ölümüyle, "Abdullah Baştürk İşçi Edebiyatı Ödülü" de öksüz kaldı. Ödülün kurucusu ve mimarı oydu. On yıldır büyük özveriyle çalışıyordu bu ödülü yaşatmak için. İnanarak üstlenmişti bu sorumluluğu. Adanalı bir marangozun oğluydu. Kendi deyişiyle, bir "kenar mahalle çocuğu" idi. Sınıfsal kökenini hiçbir zaman yadsımamıştı. Orhan Kemal'in hemşerisi olarak, günümüzde unutulmaya yüz tutmuş "emek" kavramını yeniden yazınımızın gündemine sokmak için uğraştı. Salt bu hizmeti bile Tuncer Uçarol'u, has edebiyatçıların gözünde değerli kılmaya yeter.

Tuncer'in "İşçi Edebiyatı" yarışma yazılarından seçip hazırladığı son kitabın adı, "Sonu Mutlu Biten İşçi Öyküleri"ydi. Ne yazık ki kendi öyküsü pek mutlu bitmedi. En verimli döneminde, hiç beklenmedik biçimde yitirdik onu. Aydınlık beyninin iki yanını hızla saran habis tümör, birkaç ay içinde kopardı bu dal gibi adamı bizden...

 

* * *

 

Tuncer Uçarol, Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni bitirmiş, Ticaret Bakanlığı'nda Maliye Müfettişi olarak çalışmış dürüst bir cumhuriyet aydınıydı. Okuma ve yazma uğraşına gençlik yıllarında başlamıştı. Emekliye ayrıldıktan sonra kendini tümüyle yazıya adamış, özellikle yazın eleştirmenliği alanında yetkinleşmişti...

Deneme ağırlıklı yazılar yazmayı severdi. Kendine özgü bir "günce" türü yaratmıştı. "Günce Eleştiri" olarak nitelendiriyordu yazdıklarını. "Denemesel Eleştiriler" ve "İncelemesel Eleştiriler" de, eleştiri yazıları için yeğlediği tanımlamalardı...

Ayrıntı ustasıydı. "Müfettişlik" mesleğinin kendisine kazandırdığı sıkıdüzen ve titizlik açıkça görülürdü yazılarında. Yine bu alışkanlıkla, sayısal verileri de sıklıkla kullanırdı yazın incelemelerinde. Nasıl da sabırla, sevgiyle, ama serinkanlılıkla irdelerdi çok katmanlı dizeleri! İncelemelerinde eleştirel bir yöntem izlerdi. Ele aldığı sorunları enine boyuna didikler; beğenmediği, yanlış bulduğu şeyleri incelikle ama açıklıkla belirtirdi. "Aykırı düşüncelerle, tersinlemelerle yazmayı da severim" demişti bir söyleşisinde. Titiz çalışmak, konulara eleştirel yaklaşmak ve de dilde özenli olmak, Tuncer'le ortak özelliğimizdi...

Çok iyi bir dergi izleyicisiydi. Türkiye'nin dört bir yanında yayımlanan irili ufaklı kültür-sanat dergilerinin çetelesini tutar, bu yayınların künyelerine ve içeriklerine göre dökümünü çıkarırdı. Zengin bir dergi koleksiyonu vardı. Elindeki fazla sayıları zaman zaman bana aktarırdı. Düşünsel paylaşımlarımızı da sıklıkla sürdürürdük. Yazılarımı okuduğunda ya telefon açar ya da ileti gönderir, görüşünü aktarırdı.

Şiirle yatıp kalkan bir eleştirmendi. Saat saat, dakika dakika tutardı okuduğu şiirlerin günlüklerini. Çoğu zaman sevgili eşi Aytül de girerdi "denemesel eleştiriler"ine.

Şiirin tutanakçısıydı o! İşini aşkla yapardı!

Ama hepsinin ötesinde candı, insandı o!

Saygındı, saygılıydı, içtendi, sevgi doluydu. Bürokrasiden gelmiş olmasına karşın klasik bürokrat soğukluğu, üsttenciliği yoktu onda. Her daim gülerdi yüzü. Onu hep gülümseyen aydınlık yüzüyle anımsayacağız...

Kendisi de yıllardır ciddi bir sağlık sorunuyla savaşan sevgili Aytül Uçarol, eşinin ölümüyle en büyük destekçisini, yardımcısını, can yoldaşını yitirdi. Şiirimiz ise seçkin bir eleştirmenini...

Uçarol ailesinin ve şiirin başı sağ olsun!

 

[email protected]

 

KAYNAK: Attila Aşut / Şiirin Başı Sağ Olsun! (bizhaberiz.net, 30.10.2013).

Yazar: Attila AŞUT
FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör