Kavuklu Hamdi

Ortaoyunu ve tuluat sanatçısı (D. 1841, İstanbul – Ö. 1911, İstanbul). Herhangi bir öğrenim görmeden Hacı Bekçi yönetimindeki Han Kolu'nda ortaoyununa başladı. Ortaoyununda çıktığı “Kavuklu” rolüyle tanındı ve sonrasında bu lakapla anıldı. Kısa sürede çırak­lıktan kolbaşılığa yükseldi.Tiyatroyu Osmani'ye girdi, topluluğun yöneticisi Güllü Agop’la aralarında çıkan anlaşmazlık nedeniyle kısa süre sonra buradan ayrıldı. Zuhuri Kolu adıyla bir or­taoyunu topluluğu kurarak (1875) sergilediği oyunlarla, tuluat tiyatrosu­nun ortaya çıkmasına öncülük etti. Kı­sa sürede ünlenen topluluk, Hayalhane-i Osmani adını aldı. Beyoğlu'ndaki Bella Vista Tiyatrosu'nda ve kentin çeşitli yerlerindeki bahçe ve gazinolarda oyunlar ser­giledi.

Mehmet Efendi'nin Şehzadebaşı'ndaki tiyatrosunda yaptıkları bir gösteri sı­rasında locaların çökmesi üzerine (1882), uzun süre kapalı salonlarda oynamadı. Kü­çük İsmail'le birlikte kurdukları Temaşahane-i Osmani Topluluğu ile yeniden tuluat yapmaya başladı. Topluluk Afife Anjelik ve AyyarHamza oyunlarını sergiledikten sonra dağıldı. Sonrasında uzunca bir süre yal­nız ortaoyunuyla ilgilendi; kışları Şehzadebaşı, Beyoğlu ve Aksaray'daki çeşitli salonlarda, yazları kentin değişik yerlerindeki bah­çe ve gazinolarda gösteriler yaptı. 1897'de Ali Rıza Efendi ile birlikte Meserrethane-i Osmani Topluluğu'nu kurdu; ancak bir yıl sonra topluluk dağıldı.

Kavuklu Hamdi, daha çok Küçük İsmail, Tosun Efendi, Baba Asım gibi pişekarlarla (orta oyununda kavuklu ile konuşarak oyunu açan oyuncu) oynadı. Orta oyununda pişekarın söylediği bir söz vesilesiyle, (kavuklu) rolüne çıkanın verdiği hoş, şaşırtıcı, gülünç cevaplardan oluşan otuz beşin üzerinde tekerlemesi vardır.

ROL ALDIĞI OYUNLAR:

AyyarHamza (1872), Tayyarzade (1875), Talihsiz Delikanlı (1875), İş­killi Memo (1875), Fettan Çelebi (1876), İf­tiradan Halas (1876), Madam Angot'un Kı­zı (1877), Servet Bey Hikâyesi (1881), Asıl­mış Bir Adam (1884), Afife Anjelik (1884).

KAYNAKÇA: İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946), Büyük Larousse (c. 11, s. 6535–6536, 1986), Metin And / Kavuklu Hamdi’den Üç Orta Oyunu (1962) - Metin And / Geleneksel Türk Tiyatrosu, Karagöz – Kukla - Orta Oyunu (1969) - Tanzimat ve İstibdat Döneminde Türk Tiyatrosu 1839-1908 (1972), Niyazi Akı / 19. Yüzyıl Türk Tiyatrosu Tarihi (1963), Mustafa N. Özön - Baha Dürder / Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi (1967), Yılmaz Gruda / Kavuklu Hamdi (2011), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).