Kamu Yöneticisi, Vali, I. Dönem Diyarbakır
Milletvekili (D. 1881, Diyarbakır - Ö. 29 Mayıs 1958). Tam adı Mehmet Kadri
Üçok olup, TBMM kayıtlarında "Kadri
Bey" olarak da geçmektedir. Diyarbakır Vilâyeti Mektubî Kalemi kâtiplerinden
Ganizade Hâfız Mehmed Necib Efendi ile Fatma Hanım’ın oğludur. Diyarbekir Askerî
Rüştiyesi’nde orta, Bursa İdadîsi'nde lise öğrenimini tamamladı.
1905 yılında Mülkiye Mektebi’ni
bitirdi. Stajını
tamamlayarak kaymakamlığa yükseldi. Kaymakam olarak Siverek (1907), Viranşehir
(1908) ve Cizre'de (1909) bulundu. Çeşitli
memuriyetlerde ve mutasarrıflıklarda bulundu. 21 Nisan 1918'de Muş Sancağı mutasarrıflığına
atandı. Bu görevde iken tutuklanarak İstanbul Divanı Harbine sevkedilmek üzere
yola çıkarılan Üçok, kaçarak Diyarbakır’a geldi ve buradan TBMM I. Dönem Diyarbakır
milletvekilliğine seçildi. 16 Eylül 1920'de Van valiliğini Diyarbakır
milletvekilliğine tercih ederek bu görevden ayrıldı.
1 Ekim 1920'de Urfa mutasarrıflığına,
30 Ocak 1923'te I. Sınıf Mülkiye Müfettişliğine atandı. Sonra, 7 Şubat 1926'da
Tokat, 24 Temmuz 1930’da Amasya, 31 Temmuz 1936’da Eskişehir, 26 Mayıs 1938’de
Çoruh (Artvin) valiliklerine nakledildi. Bu son görevde iken kendi isteğiyle
emekliye ayrıldı (1940).
Bundan sonra uzun bir süre ücretli
olarak Maliye Bakanlığı Kazanç Vergileri İtiraz Tetkik Komisyonu Üyeliğinde
bulundu. 29 Mayıs 1958 tarihinde vefat etti.
Kadri Üçok, Arapça, Farsça,
Fransızca ve Ermenice bilirdi. Palo kaymakamı iken Dersim isyanının
bastırılmasında gösterdiği başarıdan dolayı kendisine "Mecidî"
nişanı, 1916’da "Beyaz Şeritli Harp Madalyası", TBMM kararıyla da
"Yeşil Şeritli İstiklâl Madalyası" verilmişti. Evli ve dört çocuk
babasıydı.
Ulus Gazetesi, 30.5.1958 tarihli
sayısında Onun için "Rahmetli, Kurtuluş
Savaşımıza büyük emeği geçmiş değerlerden biri idi. Dürüstlüğü ve
çalışkanlığı ile kendisini etrafına sevdirmişti..." denilmektedir.
KAYNAKÇA:
Cumhuriyetin 50. Yılında Diyarbakır 1973 İl Yıllığı (Ankara 1973), Hakkı Devrim
/ Türkiye Ansiklopedisi 3 (1974), TBMM Albümü (2010).
