Devlet adamı, çevirmen
(D. 24 Mart 1843, Preveze - Ö. 1908, İstanbul). Arnavutluk ileri gelenlerinden
Prevezeli Ahmed Dino Bey’in oğludur. Memleketinde iyi bir eğitim gördükten
sonra İstanbul’a gitti ve silahşor olarak saraya girdi. Daha sonra kaymakam,
mutasarrıf, vali ve vezir olarak İmparatorluğun birçok kentinde çeşitli görevler
aldı. Bulunduğu yerlerde gerek idareciliği gerekse davranışları ile halkın
sevgisini kazandı. Doğu ıslahat hareketleri için Diyarbakır’a gönderildi. Daha
sonra Rumeli beylerbeyi unvanıyla Sivas, altı ay sonra da Selanik valiliğine
tayin edildi. Son olarak Cezayir-i Bahr-i Sefîd (Akdeniz adaları) valiliği
yaptı. Buradan emekli olunca İstanbul’a döndü; ardından Yemen ıslahatı için
kurulan komisyona tayin edildi. Bu görevdeyken vefat etti. Yunanca yazı ve
şiirleri İstanbul’da Neogolos adlı gazetede uzun süre yayımlanmıştır.
Abidin Paşa, anadili olan Türkçe dışında Arapça, Farsça,
Arnavutça, Fransızca ve Rumca bilirdi. Rumca şiirler yazdı ve bu şiirler
İstanbul ve Paris’te yayımlandı. Mevlana Celâleddin-i Rumi’nin Mesnevi’sini dilimize çevirerek birinci
cildini altı kitap halinde yayımladı. Ayrıca ahlâkî ve dinî mahiyette yazdığı
risaleleri vardır.
ESERLERİ:
Tercüme ve Şerh-i
Mesnevi-i Şerîf (6 cilt, Abidin Paşa’nın şöhretini borçlu olduğu bu eser,
Mevlana’nın Mesnevi’sinin tercümesi ve ilk cildinin şerhidir. Mesnevi
tercümeleri arasında önemli bir yeri vardır, 1812), Tercüme ve Şerh-i
Kasîde-i Bürde (İmam Bûsirî’’nin meşhur kasidesinin tercüme ve şerhidir.
Eserin tıpkıbasımı ve sadeleştirilmiş metni Ömer Faruk Harman tarafından
yayımlanmıştır, 1977), Âlem-i İslâmiyet (Müdafaa, Kırk sayfalık
bu küçük eser, Mısır’da bir papaz tarafından yayımlanan bir risâleye
reddiyedir, 1897-98), Meâl-i İslâm (İslâmiyet’in üstünlüklerini anlatan
bu kitap, “hikmet” başlıklı küçük pasajlardan meydana gelmiştir, 1897-98).
KAYNAK: İbrahim Alaettin
Gövsa / Türk Meşhurları Ansiklopedisi (1946), Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı
Müellifleri II (1972), Kemal Yavuz / Mesnevi-i Şerif ile Alâkalı Olarak Cevdet
Paşa’nın Abidin Paşa’ya Yazdığı Mektup (Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi,
1986), Büyük Larousse (C. 1, s. 40, 1986), Mustafa Uzun / TDV İslâm
Ansiklopedisi (C. 1, 1988), Niyazi Hüseyin Bahtiyar / Balkanlar’da Türk Ünlüleri
(II. Kitap, s. 16-17, 2002).
