Dilci, yazar. (D. 1887, Girit - Ö. 1961,
Ankara). Ortaöğrenimini memleketinde tamamladı. Kuleli Askeri İdadisi mezunu.
Mekteb-i Harbiyede öğrenci iken siyasi suç işlediği gerekçesiyle yetmiş sekiz
arkadaşıyla birlikte Trablusgarb’a sürüldü (1895). Avrupa’ya kaçarak Jön
Türklerin siyasal faaliyetlerine katıldı. II. Meşrutiyetin ilanı üzerine (1908)
İstanbul’a dönerek gazeteciliğe başladı. Şura-yı Ümmet ve yönettiği Siper-i
Saika gazetelerine yazdı. 1909’dan itibaren Darülfünûnda (İstanbul
Üniversitesi) Türkçe dilbilgisi ve Türk edebiyatı dersleri (1912) verdi.
Cumhuriyetten sonra dil ve harf devrimi
çalışmalarına katılıp, alfabe komisyonunda bulundu (1928). Türk Dil Kurumunun
kuruluşundan itibaren ölümüne kadar çeşitli kollarında görev aldı. 5. Dönem
Çanakkale Milletvekili seçildi. Muhit adlı fikir ve sanat dergisi de
(1928-32) çıkarmış olan Ahmet Cevat’ın fikir hayatı ve siyasal tutumları dönem
dönem değişip çelişkiler göstermiştir. Mütareke yıllarında harf değişikliğine
karşı düşünceler savunduğu ve Türkçülüğü eleştirdiği halde, Cumhuriyetten sonra
harf ve dil devriminin en hızlı savunucuları arasında yer aldı.
ESERLERİ:
Lisan-ı Osmanî / Sarf ve Nahiv (1912), Muhtasar Türkçe Gramer (1928),
Türkçenin Hint-Avrupa Dilleriyle Mukayesesi (1933), Türkçede Kelime
teşkili Hakkında Bir Anket (1933), Türkçenin Etimolojisi İçin Metod
Araştırmaları (1934), Eski Türk Yazısının Menşei (1938), XIV.
Asır Betikleri (1942), Türk Dil Bilgisi (1945), Osmanlı
Edebiyatına Hazırlık Dersleri (1947), Türk Lehçeleri Mukayeseli Grameri
I / Fonetik (1949), İki Neslin Tarihi (anılar, 1960).
KAYNAK: Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar
Sözlüğü (6. bas. 1999).
