Divan şairi (D. 1759, Akka - Ö. 1810,
İstanbul). Akka’da I. Abdühamit’e isyan edince öldürülen büyükbabası Tahir
Ömer’in intikamını almak için başkaldıran babasının öldürülmesi üzerine saraya
getirilip Enderuna verildi (1755). Dokuz yıl sonra aşk maceraları yüzünden
Enderundan çıkarılınca on iki yıl hayatı sefalet içinde geçti. III. Selim’e
sunduğu kasideler üzerine affedilip Rodos vakıflarına memur olarak atandı.
Hacegânlık rütbesi verilen, Halep ve
Erzurum’da çeşitli yüksek dereceli memurluklarda bulunan Fazıl, İstanbul’da
iken yazdığı hicivleri nedeniyle 1799’da Rodos’a sürüldü. Rodos’ta gözlerini
kaybedip hastalanınca İstanbul’a dönmesine izin verildi. Nedim etkisindeki
gazelleri, döneminin İstanbul’undan kesitler veren ve kadınlar üzerine yazdığı
mesnevileri ile tanınmıştır. Özel hayatında bedensel zevklere düşkünlüğü,
eserlerinde müstehcene fazla yer vermesi, kişiliğinin zaaflarını ortaya döktüğü
gibi sanat hayatı için de bir talihsizlik oldu.
ESERLERİ:
Divan (1842), Defter-i Aşk (murabbalar), Hubânnâme
(güzeller kitabı, mesnevi), Zenannâme (kadınlar kitabı, mesnevi), Çenginame
(mesnevi).
Divan’ı dışındaki eserleri 1870’te basıldı.
HAKKINDA: Sabahattin Küçük / TDV İslâm
Ansiklopedisi (c. 11, 1995), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü
(18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (6. bas. 1999).