Müzisyen, Şarkıcı, Şarkıcı, Yönetmen, Müzik Yapımcısı, Siyaset Adamı, 22. Dönem Milletvekili. 20 Haziran 1946'da Konya’nın Ilgın ilçesinde doğdu. Tam adı Ömer Zülfü Livaneli’dir. Aslen Artvin’in Yusufeli ilçesinden olan Livanelioğlu ailesinin büyük dedeleri 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi)’nda Artvin’in Ermeni ve Rus işgaline uğraması üzerine Erzurum’a giderek Ahmet Muhtar Paşa’nın ordusuna katılmış olan Ömer Efendi’dir.
Zülfü Livaneli, müzisyen ve yazar
Aylin Livaneli’nin babasıdır. Ankara Cumhuriyet Lisesi’nde okudu. Daha sonraki
tarihlerde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Fairfax Konservatuarı’nı bitirdi.
Bağlama çalmayı teyzesi Nazmiye (Türeli) Yücel’in eşi olan eniştesi Turhan
Yücel’den Ilgın’da yaşadığı yıllarda öğrendi. O zaman, eniştesi Turhan Beyin
yaşamını değiştirecek olan bir sermayeyi kendisine armağan ettiğinden haberi
yoktu.
Siyasî görüşleri ve inançları yüzünden zaman zaman
eleştirilen Livaneli, 1972 yılında İsveç’e yerleşti. İsveç’e yerleştiği
o ilk yıllarda bulaşıkçılık dahil, değişik işlerde çalıştı. Livaneli’nin o
yıllardaki en büyük arzusu bir gün Türkan Şoray ile tanışabilmek ve o zaman
Türkiye’de suçlanan kişilerin uğrak yeri durumuna gelen İsveç’te bulunan ünlü
yazar, gazeteci ya da şairlerle karşılaşabilmekti.
Livaneli, 1974-75
yıllarında Stockholm’de de müzik öğrenimini gördü. 12 Eylül 1980 askeri
darbesinin sonrasında askerî yönetim tarafından üç ay gözaltında tutulduktan
sonra Türkiye’den ayrılmak zorunda kaldı ve yine İsveç’e gitti. Orada müzik ve
felsefe alanlarında çalışmalar yaptı. Stockholm’den sonra bir süre de Paris ve
Atina’da yaşadı, 1984 yılında Türkiye’ye döndü. 1994 yerel seçimlerinde Sosyaldemokrat
Halkçı Parti (SODEP)’den İstanbul Büyükşehir
Belediyesi Başkan adayı olduysa da seçilemedi. 1996 yılında, merkezi Paris’te
bulunan UNESCO (Birleşmiş Milletlerin Eğitim Kültür Bilim Kurulu) tarafından
kendisine büyükelçilik payesi ile Genel Direktör Danışmanlığı görevi verildi.
6 Kasım
2002 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)’nden İstanbul
Milletvekili seçilerek TBMM’ye girdi. Türk-Yunan dostluğunun önde gelen
savunucularından biri olarak, müzisyen Mikis Theodorakis ile birlikte
Türk-Yunan Dostluk Derneği’nin temellerini attı.
Zülfü
Livaneli’nin sinemaya ilgisi de özgün film müzikleri yapmakla başladı. Özgün
yorumuyla uluslararası bir üne sahip oldu. Müzik kariyeri boyunca üç yüz şarkı,
30 kadar film müziği, Londra Senfoni
Orkestrası tarafından çalınmış olan bir rapsodi ve bir de bale için müzik besteledi.
Şarkıları Joan Baez, Maria del Mar Bonet, Udo Lindenberg, Maria Farandouri,
Haris Alexiu, Kate Westbrook, Leman Sam gibi
dünya çapında tanınmış yabancı ve yerli sanatçılar tarafından seslendirildi,
yorumlandı. Müziğini yapmış olduğu otuz film arasında Cannes Film Festivali’nde
Golden Palm Ödülü’nü almış olan ünlü “Yol” filmi ile “Sürü” filmi de vardır.
Albümleri İspanya, Amerika, İsveç, Almanya, Hollanda ve Fransa’da yayımlanan
Livaneli, birçok ülkede yüzlerce konser verdi. Ünlü Yunanlı besteci Mikis
Theodorakis ve şarkıcı Maria Farandouri ile ortak albümler hazırladı ve
konserler verdi. Ayrıca Manos Hacidakis, Giora Feidman, Chilean IntiIlimani and
Angel Para ile birlikte çalıştı. Besteleri ve büyük kalabalıklar tarafından
izlenen konserleriyle büyük ilgi gördü. Otuz kadar müzik albümü çıkardı.
Müzik çalışmalarıyla birçok ulusal
ve uluslararası ödül alan Zülfü Livaneli, müzisyenliğinin yanı sıra sinema
yönetmenliği, öykü, roman ve deneme yazarlığıyla da tanındı. İlk romanı “Engereğin
Gözündeki Kamaşma” ile
1997 yılında Balkan Edebiyat Ödülü’nü kazandı. Bu kitap daha sonra İspanya,
Kore, Yunanistan, İsviçre ve Almanya’da yayımlandı. “Bir Kedi Bir Adam Bir
Ölüm” romanıyla 2001
Yunus Nadi Yayımlanmamış Roman Ödülü’nü aldı. Bu roman da daha sonra Türkiye’de
olduğu gibi Yunanistan ve Sırbistan’da yayımlandı. 2006 yılında “Mutluluk” romanıyla Barnes & Noble
Yeni Büyük Yazarları Keşif Ödülü’nü, “Son
Ada” romanıyla 2009 Orhan Kemal Roman Armağanı’nı aldı. Farklı alanlardaki
eserleri otuzdan fazla uluslararası ödüle layık görüldü. Yılın En İyi Albümü
(Yunanistan), Edison Ödülü (Hollanda), Yılın En İyi Albümü (Müzik
Eleştirmenleri Birliği, Almanya), En İyi Besteci (San Remo, İtalya)
Livaneli’nin uluslararası alanda kazandığı bu ödüllerden bazılarıdır. Bir öykü tolamı
olan “Arafat’ta Bir Çocuk” (1978,
1983 yılında Almanya’da yayımlandı), kitabına adını veren öykü İsveç ve Alman
televizyonları tarafından filme çekildi. Roman ve öykü kitaplarının yanı sıra
deneme ve düşünce yazılarından oluşan kitaplar ve bestelerinin partisyonlarını
yayımladı. 1989 yılından itibaren farklı günlük gazetelerde köşe yazıları yazan
Livaneli, Michigan, İlinois, Pennsylvania, Stuttgart, Harvard ve Princeton
üniversitelerinde bir dizi konferans verdi.
Zülfü Livaneli İçin Ne Dediler?
“Birçok
seveni Zülfü Livaneli’nin ağırlıklı olarak müzikle ilgilendiğini düşünse de,
ben Livaneli’yi ilgi alanım dolayısıyla edebiyat adamı olarak tanımlamak
isterim. Gerçekten bu alanda da kendini mümkün olduğunca kanıtlamıştır.” (Erdem Öztop)
Ödülleri:
En İyi
Müzik (Mutluluk) / 40.Siyad Türk Sineması Ödülleri 2007
En İyi
Müzik (Mutluluk) / 44. Antalya Film Şenliği 2007
En İyi
Özgün Müzik (Mutluluk) / 19.Ankara Film Festivali 2008
En İyi
Müzik (Mutluluk) / 1.Yeşilçam Ödülleri 2008
Altın
Antigone (Sis) / Montpellier Film Festivali 1989
En İyi 2.
Film (Sis) / 26. Antalya Film Şenliği 1989
Altın
Palmiye (Sis) / Valencia Film Festivali 1989
En İyi
Müzik (Sürü) / 17. Antalya Film Şenliği 1980
KİTAPLARI:
Düşünce-Araştırma: Arafat’ta Bir Çocuk (1978), Diktatör ile Palyaço (1993), Sosyalizm Öldü mü? (1994), Gorbaçov’la Devrim Üstüne Konuşmalar
(2003), Edebiyat Mutluluktur (2012), Orta
Zekalılar Cenneti (1991, 2015), Gözüyle Kartal Avlayan Yazar: Yaşar Kemal (2016),
Roman: Engereğin Gözü (1996), Yalnızlık Mevsimi (2001), Bir Kedi Bir Adam Bir Ölüm (2001), Mutluluk (2002), Leyla’nın
Evi (2006), Son Ada (2008), Serenad (2013), Kardeşimin Hikâyesi (2013), Konstantiniyye
Oteli (2015), Huzursuzluk (2017), Elia İle Yolculuk (2017), Son Ada’nın
Çocukları (2017), Arkadaşıma Veda: Atatürk (2018), Gölgeler (2018).
Albümleri:
Gökyüzü
Herkesindir
Hayata
Dair
Bütüneserleri,
Vol. 12 Crossroads
Bütüneserleri,
Vol. 14 Kapılar Tutulmuş Neylersin
Bütüneserleri,
Vol. 2 Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz
Veda Film
Müziği
Bütüneserleri,
Vol. 13 Saat Dört... Yoksun
Bütüneserleri,
Vol. 9 Güneş Topla Benim İçin
Bütüneserleri,
Vol. 10 Zor Yıllar
Zülfü Livaneli - Mutluluk Film Müziği Albümü
Mutluluk
Film Müziği
Bütüneserleri,
Vol. 7 Ada
Bütüneserleri,
Vol. 5 Atlının Türküsü
Bütüneserleri,
Vol. 6 Günlerimiz
Bütüneserleri,
Vol. 4 Nazim Türküsü
Bütüneserleri,
Vol. 1 Vurulduk Ey Halkım
Bütüneserleri,
Vol. 3 Merhaba
İlk
Türküler
Unutulmayanlar
Nefesim
Nefesine
Zülfü
Livaneli - Yangın Yeri
Hoşgeldin
Bebek
Ada
Günlerimiz
Chants
Révolutionnaires Turcs
Popüler Şarkıları:
Güneş
Topla Benim İçin
Sevda
Değil
Hakim Bey
Yiğidim
Aslanım
Karlı
Kayın Ormanı
Gözlerin
Şarkışla
Salkım
Söğüt
Bilmem Şu
Feleğin
Eşkiya
Dünyaya Hükümdar Olmaz
Yönetmenliğini Yaptığı Sinema Filmleri:
Elia's
Journey (2011)
Veda (2010)
Şahmaran (1993)
Sis Sis
1988)
Yer Demir
Gök Bakır (1987)
Senaryosunu Yazdığı Sinema Filmleri:
Guardian
of the Harem (2011)
Veda (2010)
Mutluluk (2007)
Şahmaran (1993)
Sis (1988)
Yer Demir
Gök Bakır (1987)
Yapımcısı Olduğu Sinema Filmi:
Şahmaran (1993)
Yapımcısı Olduğu Dizi:
Boğaziçine
Sığınanlar (1990)
Rol Aldığı Sinema Filmleri:
Yaşar Kemal Efsanesi (Kendisi, 2017)
Üvey Evlat (Kendisi, 2016)
Eseri Kendisine Ait Sinema Filmi:
Mutluluk (2007)
Eseri Kendisine Ait TV Filmi:
Arafat'ta
Bir Çocuk (1982)
Müziğini Yaptığı Kısa Film:
Ankara'nın
Güneydoğusu (2013)
Çıraklar (1980)
Müziğini Yaptığı Diziler:
Veda (2012)
Gurbet
Kuşları (2008)
Boğaziçine
Sığınanlar (1990)
Müziğini Yaptığı Sinema Filmleri:
Guardian
of the Harem (2011)
Elia's
Journey (2011)
Veda (2010)
Vicdan (2008)
Mutluluk (2007)
Şahmaran (1993)
Uzlaşma (1991)
Kobay (1989)
Yedi
Uyuyanlar (1988)
Sis (1988)
Yer Demir
Gök Bakır (1987)
Kan (1985)
Gülibik (1984)
Yılanı
Öldürseler (1981)
Yol (1981)
Hazal (1979)
Sürü (1978)
Maden (1978)
Otobüs (1974)
Müzik Ekibinde Yer Aldığı Filmler:
Güneş
Doğarken (Beste, Kısa Film 2016)
Sürü (Müzik
Koordinatörü, 1978)
KAYNAKÇA:
Maria Farandouri / Cumhuriyet (11.3.1982), Mikis Theodorakis / Milliyet
(11.12.1986), Uğur Mumcu / Gözlem (Cumhuriyet, 2.12.1986), Metin Solmaz /
Türkiye'de Pop Müzik - Dünü ve Bugünü ile Bir İnfilak Masalı (1996), Doğan
Hızlan / Soğuk İklimin Sıcak Göçmenleri (Hürriyet, 30.6.2001), İhsan Işık /
Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) –
Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye
Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü
Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of
Turkey’s Famous People (2013), Erdem Öztop / Mutluluk (Radikal Kitap,
26.12.2002), Mehmet Atilla Maraş / Şair Milletvekilleri 1 - 22. Dönem 1920-2005
(2005), Erkin Erkal / Türkiye’de Rock’ın Tarihi (2012), Zülfü Livaneli
(beyazperde.com, 07.03.2019), Zülfü Livaneli (sinemalar.com, 07.03.2019), Zülfü
Livaneli (sinematurk.com, 07.03.2019), Zülfü Livaneli (diziler.com, 07.03.2019),
Zülfü Livaneli Albümleri (livaneli.gen.tr, 07.03.2019), Zülfü Livaneli Albümleri (muzikdinle.tv.tr,
07.03.2019).