Gazeteci, yazar (D.
1842 – Ö. 1928). Doğum ve ölüm tarihleri İstanbul Ansiklopedisi’nde 1846-1926 olarak gösterilmekte ise de, Eski Zamanlarda
İstanbul Hayatı adlı kitabında 1842-1926 olarak gösterilmektedir. Balıkhan
Nazırı diye ün kazanmıştı. Hayatı ile ilgili fazla bilgi yoktur. Eski İstanbul
yaşayışını iyi bilen ve yazılarında bunu o güne kadar çok az denenmiş bir yolda
yansıtan yazarlardandır. Gazetelerde yayımlanan dizi yazıları “Onüçüncü Asr-ı
Hicride İstanbul Hayatı” genel başlığını taşımaktadır. Yazı başlığı 18. yy.
sonlarını da içine alıyor izlenimi veriyorsa da gözlem ve anıların ağırlığı 19.
yy’ın ikinci yarısı ile 20. yy başlarına aittir. 1920’li yılların başlarında
değişik gazetelerde yayımlanan bu yazıların bazıları kimi yazarlarca yeniden
yayımlanmıştır. Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı (2001) adlı kitabını Ali
Şükrü Çoruk yayına hazırlamıştır.
“Ali Rıza Beyin İstanbul yazılarında hatıralar
ve müşahedeler devrin sosyal yaşantısından kesitlerle birlikte yürür. İyi bir
gözlemci olan yazar, içinde bulunduğu şartları, bağlı olduğu toplumun örf ve
âdetlerini, şahit olduğu hadiseleri bütün ayrıntılarıyla birlikte okuyucuya
sunmaya çalışır. Bunu yaparken söylediklerini ve anlattıklarını birtakım
kaynaklarla delillendirme çabası içindedir. (...) Osmanlı tarihi ve sosyal
hayatıyla ilgili kaynaklar Ali Rıza Beyin yazılarında mehaz gösterdiği başlıca
eserlerdir. Önemli görülen yerlere düşülen dipnotlar yazılara yarı ilmî bir
makale havası vermekle beraber, anlatılan şeylerin çoğunun merkezinde yer alan
yazarın kullandığı renkli ve akıcı üslup sayesinde makalenin kuru ve sıkıcı
havasından uzaklaşılmaktadır.” (Ali Şükrü Çoruk)
HAKKINDA: Reşat Ekrem Koçu / İstanbul
Ansiklopedisi (1941), Ahmet Eken / Bir İstanbul kitabı daha (Virgül, Aralık
20019.
