Tevfik Sağlam

Asker, general, tıp doktoru, akademisyen, ordinaryüs profesör, rektör, siyaset ve devlet adamı, milletvekili, bakan, anı yazarı (D. 1882, İstanbul – Ö. 1963). İlköğrenimini Sultanahmet Üçler ve Nahübent mahalle okullarında (1831), ortaöğrenimini Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi (1895) ile Kuleli Tıbbiye İdadisi’nde (Lise, 1898) tamamladı. Aynı yıl girdiği Askerî Tıbbi­ye’yi (Tıp Akademisi) 1903'te yüzbaşı rütbesiyle bitirdi. Gülhane Hastahanesi iç hasta­lıkları kliniğinde çalışarak (1903-06) iç hastalıkları uzmanı oldu. Askeri Tıbbiyede bir süre iç hastalıkları polikliniği müderris (öğretim üyesi) yardımcılığı yaptı. 1909'da askeri ve sivil tıp fakültelerinin birleş­tirilmesiyle kurulan Tıp Fakültesinde iç hastalıkları kliniği laboratuar şefliğine atandı. Balkan ve Birinci Dünya savaşla­rında ordu hastahaneleri hekimliğinde, kolordu sağlık danışmanlığında, 2. ve 3. Ordu Sağlık Başkanlığında, Doğu İlleri Bu­laşıcı Hastalıklarla Mücadele Başkanlığın­da bulundu. Birinci Dünya Savaşından sonra Gülhane Hastahanesi İç Hastalıkları Kliniği profe­sörlüğüne atandı (1919). Kurtuluş Savaşı günlerinde Anadolu’ya geçerek Millî Mücadele yıllarında iç hastalıkları ve bulaşıcı hastalıklar müfettişi olarak çalıştı.

Tevfik Sağlam, Cumhuriyet kurulduktan sonra Gülhane Hastahanesi mü­dür ve başhekimliğine (1923) getirildi. Bir süre sonra da Ordu Sağlık Başkan­lığına atanarak generalliğe yükseltildi. İstanbul'da ilk Verem Savaş Derneğini kurdu (1927). Üniversite reformundan sonra Tıp Fakültesi dekanı ve 2. İç Hastalıtkları Kliniği ordinaryüs profesörü oldu (1933). Ertesi yıl bu kliniğin kaldırıl­ması üzerine üniversitedeki bütün görev­lerinden çekildi (1934). Bir süre sonra Haydarpaşa Numune Hastahanesi iç has­talıkları şefliğine (1936) atandı. 1942'de yeniden İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesine döndü ve 3. İç Hastalıkları Kliniği ordinaryüs profesörü oldu. 1943-46 yılları ara­sında üniversite rektörlüğü yaptı.

Sağlam, 1952'de yaş sınırını doldurarak emekliye ayrıldı. Emekliye ayrıldıktan sonra kendisini tümüyle verem sa­vaş mücadelesine adadı. Başkanı bulunduğu Türkiye Ulusal Verem Savaş Derneği’nin yurt çapında gelişmesini ve etkinliğini sağladı. 1948-63 yılları arasında; azimli kişiliği, engin bilgisi, deneyimi, pratik zekâsı ve buluş­ları ile verem savaşının başarıya ulaşma­sında büyük rol oynadı.

BAŞLICA ESERLERİ:

İntani Hastalıklar (S. Numan ile, 1911), Yukarı Solunum Yolları Hastalıkları (1920), Tifo Aşısı (1921), Büyük Harpte İç Salgı Bezleri Has­talıkları (1945), Klinik Tanım (1946), Metabolizma Hastalıkları ve Avitaminozlar (1947), Nasıl Okudum? (1959).

KAYNAK: Türkiye Ansiklopedisi (4. Cilt, 1974), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (12. Cilt, 2019).