Bürokrat, siyaset adamı, tarih araştırmacısı (D. 1884,
Trabzon – Ö. 1966). Mekteb-i Harbiyeyi (Harp Okulu) bitirdi. Öğrenciliği
sırasında II. Abdülhamid yönetimine karşı gizli çalışmalara katılmaktan
tutuklandı. II. Meşrutiyet’in (1908) ilânıyla serbest bırakıldı. İttihat ve
Terakkiye karşı çıktı. 31 Mart Olayından (13 Nisan 1909) sonra yine
tutuklanarak sürgüne gönderildi. Mısır’a kaçtı, oradan Fas’a geçti.
Fransızların baskısıyla Fas’tan uzaklaştırıldı. Paris’e gitti ve İttihat ve Terakki
karşıtı olan Prens Sabahattin’le işbirliği yaptı. Meşrutiyet gazetesinde
çalıştı. Sadrazam Sait Paşa ölünce İstanbul’a döndü. İttihat ve Terakki karşıtı
çalışmaları nedeniyle yeniden tutuklanarak; önce Bodrum’a, daha sonra Sinop’a
sürüldü. Sürkünde iken Sivastopol üzerinden kaçarak Paris’e gitti. Birinci
Dünya Savaşı sonunda Türkiye’ye döndü. Millî Mücadele’ye katıldı ve Gebze’ye
kaymakam olarak atandı. Kurtuluş Savaşı sonrasında siyasi hayattan çekildi.
ESERLERİ:
İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler (1945), İnkılâp Tarihimiz ve İttihat ve Terakki (1948),
Din Nedir İtikatlar Nasıl Gelişmiştir? (1952), Hüseyin Cahit Yalçın
Bey’e Açık Mektup (1955), Osmanlı İmparatorluğunda İnkılâp Hareketleri
ve Millî Mücadele (1956), Harbiye Mektebinde Hürriyet Mücadelesi
(1957).
HAKKINDA: Yurt Ansiklopedisi (c. X, 1984).
