Azer Yaran

Şair, çevirmen, müzisyen (D. 13 Eylül 1949, Kavraz [Korucuk] köyü / Fatsa / Ordu – Ö. 4 Ekim 2005, Ankara). Ordu Lisesi (1967), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü (1972) mezunu. 1970 yılında TRT’nin açtığı ses ve yetenek sınavlarını kazanıp bas ses sanatçısı olarak müzik yaşamına başladı. TRT Çok Sesli Korosunda müzisyen, TRT’de muhabir ve dış yayınlar muhabiri olarak çalıştı. 12 Eylül 1980 askeri darbesi döneminde “101’likler” listesine dahil edilerek TRT dışında atandığı görev yerine gitmeyerek istifa etti. Zaman zaman işsiz kaldı. Bir ara Ankara’da SSCB Büyükelçiliği Ticaret Ataşeliğinde çevirmen olarak çalıştı. İstanbul’da reklam yazarlığı, ansiklopedi, basın çevirmenliği gibi işler yaptı. Yaşamının son yıllarında doğduğu köye yerleşmişti. Prostat kanserinden öldü.

İlk şiiri “Sen”, 1976 yılında Cemal Süreya’nın yönettiği Türkiye Yazıları dergisinde yayımlandı. Şiir ve çevirileri daha sonra Oluşum, Sanat Emeği, Somut, Gösteri, Milliyet Sanat, Bilim ve Sanat gibi dergilerde yer aldı. İzleyen yıllarda şiirlerini yayımlamayı sürdürürken, Rusçadan ilk şiir çevirileri de yayımlanmaya başladı. 1970’li yılların ikinci yarısından itibaren, Rus edebiyatının önemli şairlerinin şiirleri ile bilimsel kitapları Türkçeye kazandırdı.

“Toprak bir yoldan karşıya geçmeye çabalayan bir tırtıl kadar aceleci, o tırtıl kadar sabırlı... Bu izleğin, insan ömründeki metaforlarıdır Azer Yaran’ın şiiri...” (Ahmet Telli)

“Yapıt, güncel dünya ile bağını asgariden öteye atmış, sonsuz bir doğa hüznünü yansıtan, zaman zaman arkaik söyleme göndermeler yapmasına karşın -Yesenin’de olduğu gibi- hep taşralı bir yalnızlığı dile getiren şiirlerden örülü. ‘Örülü’ diyorum; çünkü dizelerin vurgusu ile zamana bağlanmayan o tanımsız kımıltı, bir yılanın sessizce söylediği şarkıdan, ısırganotunun rüzgâra direnen varlığına uzanan olağanüstü bir doğa senfonisini yansıtıyor.” (Cihan Oğuz)

ESERLERİ:

ŞİİR: Mayıs (1979), Burada Günışığı Türk (1996), Deniz ve Ten (1998), Giz Menekşesi (Toplu Şiirler, 2004).

ÇEVİRİ: Türkiye’de Kapitalizmin Gelişme Özellikleri (Y.N. Rozaliyev’den, 1978), Lirikler (1982) - Sönüyor Al Kanatları Günbatımının (S. Yesenin’den, 1992), Seçilmiş Şiirler (A. Ahmatova’dan, 1984), Anadolu Selçuklu Devleti (V. Gordlevski’den, 1988), Şiirler (A. Blok’tan, 1992), Kızkardeşim Hayat (1993) - İkinci Doğuş (B. Pasternak’tan, 1994), Deniz Kızı (Y. Lermontov’dan, 1994), Bakır Atlı (1995) - Yevgeni Onegin (Puşkin’den, 2003), Sen-Simalarıyla Çiçeklerin (G. Aygi’den, 1995), Ruh ve Ad (M. Tsvetayeva’dan, 1996), Dinleyin! (1999) - Pantolonlu Bulut (V. Mayakovski’den, 2002).

KAYNAKÇA: Yurt Ansiklopedisi (c. VIII, 1982-1983), Seyit Kemal Karaalioğlu / Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü (1982), Cihan Oğuz / Dağda Çiçeklenmiş Bir Deniz Feneri (Cumhuriyet Kitap, 23.7.1998), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), Tuncer Uçarol / Azer Yaran’ın Üç Şiiri (Lacivert, Kasım-Aralık 2005) – Azer Yaran’ın Beş Şiiri (Kum, Ocak-Şubat 2006), Gökhan Akçiçek / Azer Yaran Kitabı (2015), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).