Mutasavvıf, besteci, müzisyen (D.1285/1868 İstanbul - Ö.
20 Mart 1938, İstanbul). İlkokulu bitirdikten sonra Galata Rüştiyesine
(ortaokul) girdi. Buradan Darüşşafaka’ya geçti. On yaşlarında iken önce
babasını, sonra annesini kaybetti. Darüşşafaka’dan mezun olduktan sonra cami
derslerine devam ederek hafız oldu ve icazet (yeterlilik) aldı. Bu arada
Mevlevî tarikatına bağlandı. Mürşidi Mesnevîhân Selânikli Esad Dede’den (ö.
1329/1911) Mesnevî okuyup icazet aldı. 1890da posta memurluğuna tayin
edilerek bir süre Galata İttihad Postanesinde memurluk yaptı. Bu sıralarda
Mekteb-i Hukûk-ı Şâhâne’ye (Hukuk Fakültesi) girerek 1898’de birincilikle mezun
oldu. Posta Nezaretinde müdürlük (1909), genel müdür yardımcılığı (1922)
görevlerine getirildi. Mayıs 1933’te genel müdür müşaviri iken emekliye
ayrıldı.
Konuk, Zekâi Dede’den musikî dersleri aldı. Dini ve
serbest temalarda klasik Türk müziğiyle uğraşan bir besteciydi. Çoğu şerh
(yorum) veya çeviri olan tasavvufî eserler verdi. Büyük bölümü basılmayan
eserlerinin örnekleri Konya Mevlâna Müzesindedir. Nota bilmemekle birlikte iyi
bir hânende (şarkıcı) ve bestekârdı. “Dilkeşîde” ve “Bend-i Hisâr” adlı
makamları düzenledi. Yüz on dokuz makamdan oluşan “Kâr-ı Nâtık’ı Türk”
musikîsinde en geniş örnektir. Üç mevlevî âyini besteledi. Klasik Türk müziği
güftelerini toplayan Hânende adlı geniş kapsamlı eserini yirmi sekiz
yaşında yayımladı. Merkez Efendi Mezarlığında toprağa verildi.
ESERLERİ:
Hânende
(güfte antolojisi, 1899), Menakıb-ı Hazret-i Mevlâna Celaleddin Rûmî (Risale-i
Sipehsalar’ın çevirisi, 1912), Mesnevî-i Şerîf Şerhi, Fîhi Mâ Fîh Tercemesi,
Fusûsü’l-Hikem Terceme ve Şerhi (Muhyiddin Arabi’den), Tedbîrât-ı
İlâhiyye Terceme ve Şerhi.
HAKKINDA: Reşat Öngören / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 26,
2002).