Gazanfer Özcan

Tiyatro ve sine­ma oyuncusu, mizah yazarı (D. 27 Ocak 1931, İstanbul - Ö. 17 Şubat 2009, İstanbul). İlkokulu Cihangir Firuzağa İlkokulu’nda, ortaokulu Beyoğlu Ortaokulu’nda, liseyi Vefa Lisesinde bitirdi. Lise öğrencisiyken oynadığı “Hisse-i Şayia” adlı oyundaki “Bican Efendi” rolüyle tiyatroyla tanıştı (1947). Ertesi yıl Eminönü Halkevi’nde, 1949 yılında da İstanbul Şehir Tiyatrosu’nun Çocuk Bölümü’nde görev aldı. Ardından bir yıl Orhan Erçin’le birlikte çalıştıktan sonra tekrar İstanbul Şehir Tiyatrosu’na döndü. Daha sonra altı arkadaşıyla birlikte “Gazanfer Özcan ve Arkadaşları” adıyla bir topluluk kurarak, önce Küçük Opera’da, ardından Azak Tiyatrosu’nda oyunlar oynadı. Uzun yıllar Şişli’de oyunlar sergileyen sanatçı son yıllarında Mecidiyeköy’deki salonda sanat yaşamını sürdürmüştü. Vahi Öz’ün “Özses Opereti” ve Halide Pişkin Toplulu­ğu’yla birlikte turnelere çıktıktan sonra İs­tanbul Şehir Tiyatrosu’na kadrolu sanatçı olarak döndü.

Gazanfer Özcan’ın, 1955 yılında Komedi Tiyatrosu’nda oynanan “Mahallenin Romanı” oyunu tiyatro yaşamının dönüm noktası olmuştu. Bu oyunda rahatsızlanan Reşit Gürzap’ın yerine sahneye çıkarak başarılı olunca kadroya girdi. Bu oyundaki “Berber Salim” rolüyle İstanbul Vali ve Belediye Başkanı Prof. Fahrettin Kerim Gökay’dan takdirname aldı.  Şehir Tiyatrosu’nda rol aldığı ve başarıyla oynadığı oyunlar arasında Jean Giraudoux’dan “Deli Saraylı” (1950), Cevat Fehmi Başkut’tan “Kadıköy İskelesi” (1953), “Harput’ta Bir Amerikalı” (1955) ve “Paydos” (1961), Refik Erduran’dan “Deli” (1957), Necati Cumalı’dan “Mine” (1959), Haldun Taner’den “Fazilet Eczanesi” (1960) sayılabilir.

Gazanfer Özcan, 1961 yılında Şehir Tiyatrosu’ndan ayrılan kimi arkadaşları ve ikinci eşi Gönül Ülkü ile birlikte Gönül Ülkü-Gazanfer Özcan Tiyatrosu’nu kurdu (1962). Bu arada “Çeto Salak Milyo­ner” filmiyle sinemaya başladı. Ancak kendi tiyatrosunda kısa sürede sevildi ve yerleşik bir izleyici kitlesi edindi. Özcan, bu tiyatroda sahnele­nen Refik Kordağ’dan “Muhteşem Serseri” (1964), Sadık Şendıl’den “Kocamın Nişanlısı” (1964), Refik Erduran’dan “Bir Kilo Namus” (1968), Claude Magnier’den “Milyonluk Va­liz” (1969), Michael Pertwee’den “Karım Gene Doğurdu” (1973), Melih Vassaf’tan “Kızlara Göz Kulak Ol”(1975), Franz Arnold’dan “Yalancının Mumu” (1977) ve Arnold-Bach’tan “Kimse Durduramaz” (1981) gibi, çoğu komedi olan oyunlarda genellikle şaşkın, yumuşak başlı koca tipini başarıyla canlandır­dı. 

“Çeto Salak Milyoner” filmiyle 1953’te sine­maya geçen Özcan, birkaç filmden sonra ara verdiği sinema oyunculuğuna 1970’li yıllarda yeniden döndü ve otuz kadar sinema filminde rol aldı. Oyunlarında sürekli canlan­dırdığı tipi, kendisinin yönettiği “Kuruntu Ailesi” dizisiyle (1987- 88) televizyona aktardı. 2000 yılında çevrilen “Komiser Şekspir” filmi ile sinemada büyük başarı sağladı. Pek çok televizyon dizisinde de rol aldı. “Kuruntu Ailesi” adlı dizideki “Hüsnü Kuruntu” rolü ile daha çok tanındı, pek çok yapımda ailenin babası rolünü üstlendi. “Avrupa Yakası” adlı televizyon dizisindeki baba “Tahsin Sütçüoğlu” karakterini severek canlandırdı ve beğenilerek izlendi. Bu dizide 2004-09 yılları arasında beş sezon başrol oynadı. Başka yapımlarda da “baba” tipini başarıyla oynamıştı. Oyuncu olarak en önemli özelliği yüz mimiklerinin zenginliğidir. “Komser Shakespeare” filmi ile “Avrupa Yakası” dizisindeki performansı “övgüye değer” bulunmuş,  ayrıca “Avrupa Yakası” dizisindeki oyunu ile de hakkında “yeniden küllerinden doğmasını bildi” değerlendirmesi yapılmıştı.

Özcan, 1970’li yıllardaki “Taş Devri” çizgi film dizisinde “Fred Çakmaktaş” başta olmak üzere, pek çok sinema filmi, televizyon dizisi ve reklam filmlerinde sesledirme çalışmaları da yapmıştı. Eşi Gönül Ülkü’yle birlikte 2002’de 50. yıl jübilesini yapmıştı. 1978 Avni Dilligil Tiyatro Ödülü ile 1981 İsmail Dümbüllü Ödülü’nü almıştı. Kadıköy Belediyesi Kozyatağı Kültür Merkezi’nde onun adını verdiği Gazanfer Özcan Sahnesi’ni 23 Nisan 2010 tarihinde hizmete açtı. 1998 yılında Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı’nca verilen Devlet Sanatçısı unvanına sahipti.

Gazanfer Özcan, kronik akciğer rahatsızlığı ve damar tıkanıklığı nedenleriyle tedavi görmekte olduğu Özel Amerikan Hastanesi’nde, 17 Şubat 2009 tarihinde öldü. Kadıköy Haldun Taner Sahnesi’nde onun için 19 Şubat’ta geniş katılımlı bir tören düzenlendi ve Karacaahmet Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Özcan’ın 1987 yılında yayımlanan “Fıkralar” adlı bir kitabı da vardır.

KAYNAKÇA: Mustafa N. Özön - Baha Dürder / Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi (1967), Niyazi Akı / Çağdaş Türk Tiyatrosuna Toplu Bakış / 1923-1967 (1968) - Türk Tiyatro Edebiyatı Tarihi I (1989), Metin And / Meşrutiyet Dönemi Türk Tiyatrosu 1908-1928 (1971), Metin And / Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu (1983), Büyük Larousse Ansiklopedisi (c. 15, 1986), Ana Britanica Ansiklopedisi (c. 17, 2005), Tiyatro Günlük Haber-Yorum Portalı  / Gazanfe Özcan’ı Yitirdik (17 Şubat 2009), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, c. 5, 2013).