18.-19.
Yüzyıl şairlerinden (D.1764, Diyarbekir - Ö. 1855, Larisa / Yunanistan). Ahmed
Ağa adlı bir zatın oğlu olarak Diyarbekir'de doğup ilk gençliğini burada
geçirdikten sonra, 22 yaşlarından sonra Rumeli'de Yenişehir - Fener kasabasında
yerleşip, 70 yıl burada müderrislik yaptığından "Yenişehir-Fenârî"
lâkabıyla anılmıştır. Hakkındaki bilgiler iki yazma Dîvân’ından alınarak Ali Emîrî Efendi tarafından elde edilmiş, Şevket
Beysanoğlu onun doğum tarihinin 1761 değil 1764 olduğunu tesbit etmiştir.
Diyarbakır'da
iyi bir medrese tahsili görerek yetişen Ali Rızâ, devlet adamları ile tanışan
babasının göçüp Rumeli'de Yenişehir-Fener (Şimdi: Yunanistan’da - Larisa) kasabasında
yerleşmesi üzerine, 1786 yılında Diyarbakır'dan icazet almış ve müderrislik
yapabilecek salâhiyeti kazanmış olarak kendisi de gidip o kasabada yerleşmiş,
eşraftan birisinin kızıyla evlenmiş ve müderrisliğe başlamıştır. Burada
yüzlerce talebe yetiştirmiş ve Rumeli’de şahit olduğu tarihî olaylara, dostları
arasında doğum ve ölümlere yüzden fazla "târîh" manzumesi söylemiş
olarak, 1855 sonbaharında ayni kasabada ölmüştür.
Eski
Türk ve İran şairlerinden birçoğu ile Diyarbakır'da iken tanışmış ve okuduğu Diyarbekirli
şairlerden birçoğuna nazîreler yazmıştır. Çok kolaylıkla "târîh"
düşürdüğü anlaşılan Ali Rıza'nın kendi eliyle yazdığı iki "Dîvân"ı vardır. Bunlardan biri
"Müretteb Dîvân-ı Rızâ" ve
ikincisi 9 bin beyti aşan "Nazireler
Dîvânı"dır.
KAYNAK:
TŞA, Şevket Beysanoğlu / DFSA (2. bas. 1996, c. 1, s. 310-316), İhsan Işık /
Diyarbakır Ansiklopedisi (2013).
