Abdülhakim Arvasi

Mutasavvıf

Doğum
Ölüm
Diğer İsimler
Esseyyid Abdülhakîm Arvâsî, Abdülhakîm Arvâsî Üçışık

Mutasavvıf (D. 1865, Başkale / Van – Ö. 1943, Bağlum / Ankara). Tam adı Esseyyid Abdülhakîm Arvâsî. Soyadı kanunundan sonra Üçışık soyadını aldı. Nakşibendî şeyhlerinden. İlk ve ortaöğrenimine Başkale’de başladıktan sonra Irak’ın çeşitli bölgelerindeki tanınmış âlimlerden Arap ve Fars dili ve edebiyatı, mantık, münazara, kelam, ilahi ve tabii hikmet, fen ve matematik, tefsir, hadis, usul-i fıkh, Şafiî, Hanefî ve Mâlikî fıkhı ve tasavvuf dersleri alarak Başkale’ye döndü (1882). Bir medrese yaptırıp zengin bir kütüphane kurdu. Bu medresede yirmi yıla yakın bir süre ders verdi. 

1880 yılında Halidiyye tarikatı şeyhi Seyyid Fehîm-i Arvasî’ye intisap etti. Nakşibendiyye, Kübreviyye, Sühreverdiyye, Kâdiriyye ve Çeştiyye tarikatlerinden hilâfet aldı. Birinci Dünya Savaşı’nın başlarında Rusların Başkale’yi istilâsı ve Ermenilerin silâhlanarak halka saldırması sebebiyle ailesiyle birlikte önce Musul’a ve daha sonra Adana, Eskişehir ve en son İstanbul’a göç etti (1919). Ekim 1919’da Eyüp’teki Kaşgârî Dergâhına tayin edildi. Medresetü’l-Mütehassisîn’de tasavvuf tarihi dersi okuttu. Tekkeler kapatılana kadar Kaşgârî tekke ve camiinde şeyhlik ve imamlık yaptı. 

Menemen hadisesiyle ilgili görülerek tutuklandı ve Menemen’e gönderildi. Ancak hadiseyle alakası olmadığı anlaşıldı. Beyoğlu Ağa Camii ve Beyazıt Camii’nde ders verdi. Necip Fazıl Kısakürek’in kendisiyle tanışmasından sonra aydın çevrelerce de tanındı. Eylül 1843’te sıkıyönetim emriyle İzmir’e gönderildi. Daha sonra Ankara’ya gitmesine izin verildi ve burada vefat etti.

Abdülhakim Arvasi İçin Ne Dediler?

“Bir gün ziyaretlerine gitmiştim. Kütüphanelerinden bir kitap çekip, bir yerini açıp bana verdiler ve ‘Buyurun, okuyun!’ buyurdular. Arapça idi. Okumaya çalıştım. Yanlış okuyunca düzeltirlerdi. Bir daha okuttular ve gene yanlışlarımı düzelttiler. Sonra; ‘Türkçeye çevirin!’ buyurdular. Takıldığım çok ibareler oldu. Yardım ettiler, hatta kendileri tercüme ettiler. Bir daha okutup, bir daha tercüme ettirdiler. İyice anlamıştım. Vefatlarından yirmi sene kadar sonra, kütüphane müdürlüğü için, Ankara'da imtihana girdim. İmtihanda elime bir Arapça kitap verdiler ve bir yerini açıp, okuyun dediler. Bir de ne göreyim, Abdülhakim Efendinin verdiği kitap ve açtıkları sayfa değil mi? Okudum, tercüme ettim. İmtihanı kazandım. Kütüphane müdürü oldum. Ama imtihandan çıkınca, Efendinin bu büyük ve açık kerametini görünce hüngür hüngür ağladım.” (Halid Turhan)

***

“1941 senesiydi. Almanlar sınırımızda idi. Ben, bir gazetede çıkan yazılarımda da üstüne bastığım gibi, İkinci Dünya Harbine girmemizin bir an meselesi olduğuna kâni idim. Bu meseleyi huzurlarında müdafaa ettim. Lütfen dinlediler. Etraflarında yakınlarından birkaç kişi ve sevenlerinden Mahmud Bey vardı. Harbe sürüklenmek mecburiyetimizi matematik hesabı gibi gösteriyor ve anlatıyordum. Sonuna kadar dinledikten sonra buyurdular ki: ‘Harbe girilmez. Yalnız Birinci Cihan Harbinde olduğu gibi pahalılık olmasa, vesika usulü çıkmasa!’ Buyurdukları gibi oldu. Harbe girmedik. Fakat pahalılık, vesika usulü milleti kavurdu. Mahmud Bey, bana bu kerameti sık sık tekrar eder ve ‘Müthiş, müthiş! Herkes harbi beklerken ve kimse vesika usulünü beklemezken böyle buyurmaları büyük keramet’ derdi.” (Necip Fazıl Kısakürek)

ESERLERİ:

er-Riyâzü’t-Tasavvufiyye (Tasavvuf Bahçeleri adıyla haz. Necip Fazıl Kısakürek, 1983), Râbıta-i Şerîfe (Haz. N. F. Kısakürek, 1994).

KAYNAKÇA: Hüseyin Hilmi Işık / Tam İlmihal-Seâdet-i Ebediyye (1968), Necip Fazıl Kısakürek / O ve Ben (1974), Necip Fazıl Kı­sakürek / Son Devrin Din Maz­lumları (1976), İslam Meşhurları Ansiklopedisi (c. 1, s. 34-73, 1983), Nihat Azamat / TDV İslâm Ansiklopedisi, (c. 1, s. 211-212, 1988), Yeni Rehber Ansiklopedisi (c. 1, s. 25, 1993), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Fikir ve Kültür Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 3, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör