Romancı. 15 Ağustos 1938, Antakya doğumlu. İlk
ürünlerinde Aygen Berel imzasını kullanmıştı. Antakya Lisesi, Ankara
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (1960) mezunu. İçişleri Bakanlığı,
Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar
Dairesi Başkanlığı, Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü, Emekli Sandığı Genel
Müdürlüğünde; eğitim, danışmanlık, organizasyon ve metod birimlerinde çalışarak
(1960-80) emekliye ayrıldı.
İlk hikâye ve yazıları Özgür İnsan
dergisinde yayımlanmıştı (1976). Sonraki ürünleri Türk Dili, Sanat Olayı,
Gösteri dergilerinde yer aldı. Kaçış romanı Milliyet gazetesinde
tefrika edilmişti. 13. Antalya Festivali kapsamında düzenlenen öykü yarışmasında
ikinci oldu. Bir Göçmen Kuştu O romanıyla 1986 Madaralı Roman Ödülünü, Hoşça
Kal Umut’la da 1987 Mülkiyeliler Birliği Rüştü Koray Ödülünü, Sen de
Gitme Triyandafilis adlı kitabıyla da 1991 Sait Faik Hikâye Armağanını, Mekruh
Kadınlar Mezarlığı ile Yunus Nadi Öykü Ödülünü aldı.
“Romanın sözcüklerinden okurun bilincine ve
duygularına dolan, Türkiye’nin ‘kadın’, ‘göç’ ve ‘şark’ta odaklanmış özüdür.
Karakterlerin ve metnin ustaca kurgulanması yetmezdi bu özlü aktarıma, yazar
dili duyarlıkla ve bilinçle kullanmasaydı. Ayla Kutlu’nun bana çok çekici
gelen, grameri hafif, anlamı derin, sıradışı cümlelerden kurulmuş özgün bir
yöntemi var. Yürük semai gibi, kısa ve seri adımlarla uçuşan bir dans gibi...
Bu üslûptur, Emir Bey’in çocukluğunu sakatlayan kıyım gibi faciaları bile
dengeleyen, bir sızı gibi yüreğe işleyen acının okurun zihninde melodrama ya da
şövenizme duyarsızlaşmasını engelleyen, insancıl mesajı dil güzelliğiyle
sarmalayan. Dilin akışı kimi zaman yerel sözcüklerle, kimi zaman özellikle
Millî Mücadele yıllarını ve Osmanlı’nın yıkılışını anlatan bölümlerde, tarihin
ruhunu iletebilen dönem sözcükleriyle varsıllaşıyor. Kutlu’nun imgesel
Türkçesi, coğrafyamızı kaplayan çok geniş bir kumaş gibi, bir ucu geçmişe ve
kırsala, öbürü bugüne ve kentsele uzanıyor. Bu kıvrak dili, yazar dilediğince
ve gerektiğince bazen eşyanın ve yaşantının tüm ayrıntılarına kıvrımlıyor,
pililiyor veya sapsade, dupduru bırakıyor. Sanırım, romanın güçlü atmosfer
duygusunu sağlayan -kimi kez zamansal, 40’lı yıllar gibi; kimi kez mekânsal,
Urfa ve unutulmaz Mardin bölümleri gibi- yazarın dille kurduğu bu olağanüstü
iletişimdir.” (Erendiz Atasü)
“Ayla Kutlu ‘‘Emir Bey’in Kızları’yla bir tarih
romanının dil malzemesiyle tarih gerçekliğinin kurmaca katında nasıl
değerlendirilebileceğine başarılı bir örnek sunuyor.” (Gürsel Aytaç)
ESERLERİ:
ROMAN: Kaçış (1979), Islak Güneş
(1980), Cadı Ağacı (1983), Tutsaklar (1983), Bir Göçmen Kuştu
O (1985), Hoşça Kal Umut (1987), Kadın Destanı (1994),
Emir Bey’in Kızları (1998).
HİKÂYE: Hüsnüyusuf Güzellemesi (1984), Sen
de Gitme Triyandafilis (1990), Mekruh Kadınlar Mezarlığı (1995), Merhaba
Sevgi (Makedonca, 1995), Zehir Zıkkım Hikâyeler (2001).
İNCELEME: Sait Faik Abasıyanık 90 Yaşında
(Perihan Ergun ile, 1996)
ÇOCUK HİKÂYESİ: Balina Aydın’ın Türk Dostları (1993),
Acemi Avcının Serüvenleri (1993), Akıllı Çocukla Yaramaz Kedi (1993),
Yıldız Yavrusu Ram-Ram’ın Dünya Serüvenleri (1994), Başı Kuşlu Çocuk (1995),
Beceriksizler Sirki (1995), Çiçek Elli Robot (1995), Gezgin
Kertenkele ile Kutup Ayısı 2. Kitap (1995), Artık Çok Oldunuz Harika
İkizler 2 (1997), Hüsnüyusuf Güzellemesi (1998), İkizlerin Sırrı
- Harika İkizler / 1 (1997), Merhaba Sevgi (1999), Islak Güneş (2002),
Ateş Üstünde Yürümek (2004).
HAKKINDA: Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi
(1982), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999),
Erendiz Atasü / Ayla Kutlu’dan “Emir Bey’in Kızları”(Cumhuriyet Kitap,
28.1.1999) - Benim Yazarlarım (2000), Prof. Dr. Gürsel Aytaç / Ayla Kutlu’dan
“Bir Göçmen Kuştu O”nun Devamı… Emir Bey’in Kızları (Cumhuriyet Kitap,
11.2.1999), Pınar Göksan Aker / Ayla Kutlu ile “Zehir Zıkkım Hikâyeler” üzerine
- Yaşamın Kıyısındaki İnsanların Hikâyeleri (Cumhuriyet Kitap, 6.12.2001).
