Fahrettin Altay

Asker, Siyasetçi

Ölüm
26 Ekim, 1974
-
Eğitim
Harp Okulu, Harp Akademisi

Kurtuluş Savaşı kahramanlarından, asker ve politikacı (D. 1880, İşkodra / Arnavutluk – Ö. 26 Ekim 1974). 1900 yılında Harp Okulunu, 1902 yılında kurmay yüzbaşı rütbesiyle Harp Akademisini bitirdi. İlk görev yeri olan Dersim (Tunceli) ve çevresinde sekiz yıl görev yaptı. 1910'da Erkanı Harbiye (Genelkurmay Başkanlığı) 1. Şube Müdürlüğüne atandığı zaman binbaşıydı. Büyükçekmece'deki Donanma Komutanlığında bir süre refakat subaylığı (1912) yaptı. Balkan Savaşı sonrasında Edirne’ye kadar gelen Bulgar ordusunu Çatalca Aşiret Süvari Tugayı Komutanı olarak (1913) püskürttü. 1914 yılında yarbaylığa yükseltilerek önce 4. Kolordu Kurmay Başkanı oldu, arkasından ikinci defa Erkanı Harbiyede şube müdürlüğü yaptı. 1915'te Albay oldu ve Harbiye Nezareti müsteşar yardımcılığı ile birlikte askeri protokol memurluğu görevini yürüttü ve 4. Ordu'nun emrinde çalıştı. 1917'de Vehip Paşa ile birlikte Almanya'ya giden heyette yer aldı. 1917'de 26. Tümen komutanlığına, 1918'de 15. Kolordu komutan vekilliğine ve gene aynı yıl 12. Ordu komutanlığına atandı. Birinci Dünya Savaşı’na 3. Kolordu Komutanı olarak katıldı. Kurtuluş Savaşı boyunca 12. Kolordu Komutanı olarak Delibaş İsyanı’nın bastırılmasında, 1. ve 2. İnönü savaşlarında ve Sakarya Savaşında görev yaptı. 1921’de tümgeneralliğe yükseltildi ve Süvari Gurup Komutanlığı görevine getirildi. Kurtuluş Savaşı’nın son yıllarında Uşak, Afyon, Alaşehir yörelerindeki çarpışmalarda süvarileri büyük hizmet gördü. Başkomutanlık Meydan Savaşı’nda Yunan ordusunu püskürterek İzmir’e giren ilk Türk süvarilerinin komutanıydı. Bu başarılardan dolayı korgeneralliğe yükseltildi.

Çeşitli kaynaklarda, Konya’da İkinci Ordu Komutanı olarak bulunduğu dönemde çevre düzenlemesi adı altında pek çok tarihî eserin (bir çok türbe, câmi ve mescidin) yıkılmasına göz yumduğu iddiası yer almaktadır.

“Selçuklularda büyüklerin ve pâdişahların cesetleri mumyalanarak gömüldüğü için sultanların da naaşları türbenin alt kısmında mumyalı olarak bir arada bulunmaktadır. Fakat ne yazık ki bir kumandan zamanında bu kısım açılmış ve bu cesetleri dağınık bir duruma getirilmiştir.” (Prof. Dr. Osman Turan)

Fahrettin Altay, I. Dönem TBMM’de milletvekili olarak bulunuyordu, ancak devamlı olarak cephede görev yapmaktaydı. II. Dönem TBMM’de de yer aldı. 1924'te, on yıl boyunca kalacağı 2. Ordu Müfettişliğine atandı.Askerlik ve milletvekilliğini birlikte yürütmesi mümkün olmayınca Atatürk’ün isteğine uyarak meclisten ayrıldı ve orduda kaldı. 1944’te 1. Ordu Komutanlığına atandı. Aynı yıl İran ve Afganistan arasındaki sınır anlaşmazlığında hakemlik yaptı. Hazırladığı rapor anlaşmazlığın çözümlenmesinde yararlı oldu.

Altay, Yüksek Askeri Şura üyeliği sırasında yaş sınırını doldurarak 1945'te emekliye ayrıldı. 1946-50 yılları arasında Burdur Milletvekili olarak TBMM’de görev yaptı. Demokrat Partinin kuruluşunda rol oynadı. 1950’den sonra siyasi hayattan çekilerek İstanbul'a yerleşen Fahrettin Altay’ın; Türkiye İstiklâl Muhârebâtında Süvârî Kolordusunun Harekatı, İstiklâl Harbimizde Süvârî Kolordusu, İslâm Dini, On Yıl Savaşı ve Sonrası: 1912-1922 adlarıyla basılmış eserleri vardır. Mezarı, Ankara'daki Devlet Mezarlığındadır. Türkiye İstiklal Savaşları‘nda Süvari Kolordusu‘ nun Harekatı isimli eseri 1925‘te yabancı dillere çevrildi.

ESERLERİ

Fahreddin Altay’ın Türkiye İstiklâl Muhârebâtında Süvârî Kolordusunun Harekâtı, İstiklâl Harbimizde Süvârî Kolordusu, İslâm Dini, On Yıl Savaşı ve Sonrası 1912-1922, Çanakkale Hatıraları (Cemil Conk Paşa - Liman Von Sanders ile, 2002).

KAYNAKÇA: Prof. Dr. Osman Turan / Selçuklular Târihi (1965, s.689), İbrahim Hakkı Konyalı / Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi  (1964, s.584-585), Çanak-kale Hatıraları (Kitap Rehberi, Kasım 2002).   

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör