Zeki Faik İzer

Ressam ve fotoğraf sanatçısı (D. 15 Nisan 1905, İstanbul - Ö. 12 Aralık 1988, İstanbul). Vefa Lisesi’ni bitirdikten sonra resim sanatına olan ilgisinin etkisiyle 1923’te Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Akademisi)’de girdi. Burada Hikmet Onat ile İbrahim Çallı’nın öğrencisi oldu. 1928’de Avrupa öğrenimi için açılan sınavı kazanarak Paris’e gitti. Bir süre André Lhote ve Othon Friesz'den dersler aldıktan sonra Paris Güzel Sanatlar Yüksekokulu'nda seramik ve fresk konusunda çalıştı. Döndüğünde  Ankara Gazi Terbiye Enstitüsü Resim İş Bölümü'ne öğretmen olarak atandı.

Bu dönemde kendisi gibi yurt dışında eğitim gören genç sanatçı arkadaşlarından Elif Naci, Nurullah Berk ve Zühtü Müritoğlu gibi isimlerle birlikte sanatlarını toplumla paylaşmak amacıyla D Grubu'nu kurdu. 1934-36 yıllarında Paris’te resim çalışmalarının yanında çocuk kitapları için illüstrasyonlar yaptı. 1937’de Güzel Sanatlar Akademisi’nde fotoğraf atölyesi kurdu, afiş atölyesinde öğretmenlik yaptı. D Grubu’nun 1939’da Akademi salonlarında açtığı sergiye katıldı. Halkevleri aracılığıyla düzenlenen “Yurt Gezileri” kapsamında Eskişehir’e gitti. 1945’te davetiye metnini Ahmet Hamdi Tanpınar’ın yazdığı ilk kişisel sergisini açtı. 

1946'da, henüz resmen kurulmamış olan UNESCO'nun, Uluslararası Modern Sanat Sergisi'nde komiser olarak görevlendirildi. O sırada Nurullah Berk ile birlikte Uzakdoğu yapıtlarının sergilendiği Cernuschi Müzesi'nde "Bugünün Türk Resmi, Dünün Türkiyesi" adlı serginin açılış çalışmalarını yürüttü. 1948-53 arasında Güzel Sanatlar Akademisi müdürlüğü yaptı. 1951'de aka­demide Türk Sanat Tarihi Enstitüsü'nü kurdu. 1958'de Cevat Dereli ile birlikte Türk resmini temsilen Brüksel'de açılan Uluslararası Modern Resim Sergisi'ne katıldı.

Başlangıçta kübist akımı benimseyen İzer, Friesz'le çalıştıktan sonra daha çok gerçeğe ve doğa gözlemine bağlı kaldı. 1950'li yılların or­talarına doğru doğadan ve gerçekçi yak­laşımlardan uzaklaşarak soyut bir anlayı­şa yöneldi, kimi zaman da dışavurumcu yö­nelişlerle biçim sınırı tanımayan lekeci (taşist) çalışmaları yeğledi. 1960'ların ortalarına doğru müzikle resim arasındaki ilişkiye yönelen sanatçı, Beetho­ven'ın aynı adlı yapıtından esinlenerek ger­çekleştirdiği Missa Solemnis’te (1965) ulaştığı renk dinamizmi ve zenginliği ile yüzeyde belli bir ritim oluşturdu.

İzer’in 1960'ta Türkiye birincisi olan soyut-dışavurum anlayışındaki Sultanahmet Camiinin Camları (1957) adlı eseri Guggenheim Uluslararası Sergisi'ne gönderildi. Ayrıca 1942'deki 4. ve 1957'deki 18. Devlet Resim ve Heykel Sergisi'nde birincilik ödülünü kazandı.

Kitap – Katalog:

Zeki Faik İzer 1905-1988 Paris Resimleri / Paris Works - Aralık 2004 Kare Sanat Galerisi Sergi Kataloğu (2004), Boğaz'dan, Dolmabahçe'den, Natürmort, Missa Solemnis, Düğün Çiçekleri, Akdeniz Mitolojisi, Siyah-Beyaz İzler Fotoğrafçılığıyla Zeki Faik.

Hakkındaki Kitaplar:

Gül İrepoğlu / Zeki Faik İzer (2005)

Katıldığı Sergiler:

1926-1927 Galata sergilerine katıldı.

1930 Paris (Grand Palais) sonbahar sergisine katıldı.

1942 4.Devlet Resim ve Heykel Sergisi’ne katıldı, birincilik ödülünü kazandı.

1945 İstanbul’da İsmail Oygar Galerisinde ilk kişisel sergisini açtı.

1946 Çanakçı Ödülü birinciliğini kazandı, Paris’te UNESCO sergisine katıldı.

1948 İstanbul Fransız Konsolosluğu’nda ikinci kişisel sergisini açtı.

1956 18.Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nde ikinci kez resim birincilik ödülü aldı.

1958 Brüksel (Precurseur)ler ve Sao Paolo sergilerine katıldı.

1961 New York Guggenheim sergisinde ödül aldı.

1963 Viyana’da Türk resim sergisine katıldı.

1966 Tahran Bienali

1968 Güzel Sanatlar Akademisi’nde üçüncü kişisel sergisini açtı.

1983 Ankara Fransız Büyükelçiliği’ndeki Türk Resim Sergisi ile İstanbul Avrupa Konseyi 18.Avrupa Sanat Sergisi ve İstanbul Çağdaş Türk Resim Sergisi’ne katıldı.

1984 7-28 Aralık tarihleri arasında İstanbul Harbiye Garanti Bankası Sanat Galerisi’nde dördüncü kişisel sergisini açtı.

1985 İstanbul Fransız Sefaret Sarayı’nda beşinci kişisel sergisini açtı.

1986 Ankara Artisan Sanat Galerisi’nde altıncı kişisel sergisini açtı.

İstanbul Yeşilköy Sanat Merkezi Galerisi’nde yedinci kişisel sergisini açtı.

1987 İstanbul Kuyucu Murat Paşa Medresesi’nde sekizinci kişisel sergisini açtı.

1988 Soyak Sanat Galerisi’nde dokuzuncu sergisini açtı.

12 Aralık 1988’den Sonra Açılan Sergiler:

1989 Ankara Arda Sanat Galerisi

İstanbul Artisan Sanat Galerisi

İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Karikatür ve Mizah Müzesi

İstanbul Resim ve Heykel Müzesi

1990 Ankara Halkbank Sanat Galerisi

1991 İstanbul Vakko Sanat Galerisi

Ankara Arda Sanat Galerisi

Ankara Oluşum Sanat Evi

İstanbul Mine Sanat Galerisi

İstanbul Soyak Sanat Galerisi

1992 İzmir Rotary Sanat Galerisi

Kare Sanat Galerisi

1994 İstanbul Yapı Kredi Bankası Kazım Taşkent Sanat Galerisi

1995 Kıbrıs- Lefkoşa HP Gallery

Kare Sanat Galerisi

İstanbul Artisan Sanat Galerisi

1998 Kare Sanat Galerisi

2000 Kare Sanat Galerisi

2004 Kare sanat Galerisi

Zeki Faik İzer İçin Ne Dediler?

“Zeki Faik İzer büyük bir ressamdır…Yirmi yaşında çok bilgili, seksen yaşında çok genç, olan sanatçının yapıtı-yağlıboya resim, guaj, duvar halıları, kolaj-yaşam gibi en değerli ve biricik olan bir niteliğe sahiptir. Öyle bir günlük ve anlık yaşam ki; doğuyor, düzensizlik çelişki ve değişiklik. Kısacası, özgürlük için boylanıp gözlerimiz önüne seriliyor. (…)

Resim sanatının çok eski, çok ince ve çok düşünsel yasalarına uyarak kaosu düzene sokmayı, en özgür ve en canlı biçim ve renklerin bağdaştırmayı, eşya ve varlıkların o apaçık düzensizliğine müzikal bir ritm vermeyi çok iyi biliyor.” (Fernand Rouillon)

KAYNAKÇA: Nüzhet İslimyeli / Türk Plastik Sanatçıları Ansiklopedisi (1971), Hüseyin Gezer-Nurullah Berk / Elli Yılın Türk Resim ve Heykeli (1973), Türkiye Ansiklopedisi (c. 3, s. 831, 1974), Zahir Güvemli / Çağdaş Türk Resminden Örnekler (1982), Nurullah Berk – Kaya Özsezgin / Cumhuriyet Dönemi Türk Resmi (1983), Adnan Turanî / Batı Anlayışına Dönük Türk Resim Sanatı (1984), Büyük Larousse (c. 10, s. 6010-6011, 1986), Ana Britannica (c. 12, s. 171, 1987), Sezer Tansuğ / Resim Sanatının Tarihi (1999), Gül İrepoğlu / Zeki Faik İzer (2005), Sanatçılarımız – Doku Sanat Galerisi (dokusanat.com, 28.11.2019).