Mevlevi şeyhi, şair
(D. 20 Temmuz 1883, Yenikapı / İstanbul - Ö. 28 Şubat 1935). Manzumelerinde
Bâkî mahlasını kullandı. Muallim Mûsa Dede’den Kur’an öğrendi. 1888 yılında
Molla Gürânî semtindeki Dârüttahsîl adlı özel okula başladı, daha sonra Dâvud
Paşa Rüştiyesini bitirdi (1897). Ayrıca zamanın tanınmış âlimlerinden dersler
alarak kendini yetiştirdi. Babasından Mesnevî okuyarak başladığı bu
öğrenime Demircili Ahmed Fuad Efendi’den sarf, nahiv, mantık; Beyazıt Devlet
Kütüphanesi hâfız-ı kütübü İsmail Saib Efendi’den meânî, kelâm, akaid, Sahîh-i
Buhârî ve Şifa-i Şerîf; mesnevihan Esad Dede’den Farsça;
Sütlüce’deki Sâdîi Dergâhı şeyhi ve Meclis-i Meşâyih reisi Hasîrîzâde Mehmed
Elif Efendiden tasavvuf ve Mesnevî dersleri alarak devam etti. Bu
eğitimin sonunda Elif Efendi’den Mesnevî (1906), İsmail Saib Efendi’den
de ilmiye (1908) icâzetnâmeleri aldı. Konya’da Şeyh Abdülvâhid Çelebi
tarafından 1903’ten itibaren dergâhta vekâleten ism-i celâl zikri ve mukabele
yapmasına izin verildi. Babasının yerine şeyhlik makamına asâleten tayin edildi
(1908-1925). Üç ay sonra Abdülvâhid Çelebi tarafından dergâhın mesnevihanlığını
yürütmekle görevlendirildi. Meclis-i Meşâyih âzalığı (1909-1918), binbaşı
rütbesiyle kumandan vekilliği (1915), İstanbul Türk Ocağı müdürlüğü,
Kütüphaneler Tasnif Komisyonu üyeliği, Bakırköy Ermeni Lisesinde edebiyat
öğretmenliği yaptı. Dârülfünun İlâhiyat ve Edebiyat fakültelerinde Farsça
okuttu. Vefat edince Yenikapı Mevlevîhânesinde Kemal Ahmed Dede’nin yanına defnedildi.
İyi bir tanburî idi. Ebced hesabı ile tarih
düşürmede zamanının en önde gelen şairiydi. Büyük bir kısmını aruzla yazdığı
Türkçe ve Farsça şiirlerinin bazılarında mizah ve hiciv unsurları hâkimdir.
Şiirleri Mahfel ve Osmanlı Tarih ve Edebiyatı adlı dergilerde
yayımlandı. Şiirlerini, Enfâs-ı Bâkî adı altında bir divan tertibiyle
yazdı ve Fâtih Millet Kütüphanesine vakfetti.
HAKKINDA: Sadeddin Nüzhet Ergun / Türk
Şairleri (c. 2, 1936-45), Abdülbâki Gölpınarlı / Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik
(1983,), Reşat Ekrem Koçu / Baykarâ [Mehmed Abdülbâki] (İstanbul Ansiklopedisi,
c. 4), Nuri Özcan / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 5, 1992), İbnülemin Mahmud
Kemal İnal / Son Asır Türk Şairleri (c. I, 1999), Mustafa Erdoğan / Abdülbaki
Baykara (2004).
