Zâtî

Divan Şairi

Doğum
Ölüm
00 Ekim, 1546
Diğer İsimler
Bahşî

Divan şairi (D. 1471, Balıkesir - Ö. Ekim 1546, İstanbul). Sehî ve Latîfî’ye göre asıl adı Bahşî’dir. Âşık Çelebi’nin halk arasındaki yaygın rivayetlerden aktardığına göre ise, adı Satılmış’tan bozularak “Satı” olup, bu sözcüğü “Zâtî” şeklinde mahlas edinmiştir. Kimi kaynaklarda da asıl adı İvaz olarak gösterilir. Düzenli bir medrese öğrenimi görmeden kendi kendisini yetiştirdi. Memleketinde çizmecilik yapıyordu. II. Bayezid döneminde (1481-1512) İstanbul’a gelerek padişaha ve devlet büyüklerine sunduğu kasidelerle beğenildi. Özellikle Cafer Çelebi’den maddi ve manevi destek gördü. Yavuz Sultan Selim’in tahta çıkışı dolayısıyla yazdığı kasidenin beğenilmesiyle de kendisine Balıkesir’de yüksek gelir getiren iki köy bağışlandı. Koruyucusu Cafer Çelebi’nin ölümünden sonra geliri kesilince yoksulluğa düştü. Bayezid Camiî avlusunda bir dükkân tutarak remilcilik, muskacılık yapmaya, ısmarlama gazel ve kasideler yazmaya başladı. Öldüğünde cenazesi ancak birkaç şairin topladığı paralarla kaldırılabildi. Edirnekapı dışına gömüldü.

Beyazıt’taki dükkânı genç şairlerin uğrağı olan ve devrinde üstad olarak kabul edilen Zatî, şiirleriyle Bâkî’nin yetişmesinde etkili olmuş, döneminin en üretken ve üstad şairleri arasında yer almış, ancak sonradan unutulmuştur. Geçim sıkıntısı nedeniyle para karşılığında şiirler yazdığından  Divan’ı hacimlidir. Divan’ı 1600’e yakın gazeli ve 400’ü aşkın kasideyi içine alır. Şiirlerinde yer yer anlam tekrarı görülür. Buna rağmen güçlü şiirlerdir, ancak şiirlerinde üslûp bütünlüğü yoktur. Şiirlerinin kimileri derin anlamlı, kimileriyse basittir.

ESERLERİ:

Divan (Zatî Divanının gazeller kısmı Ali Nihat Tarlan tarafından yayıma hazırlanıp tenkitli olarak iki cildi basıldı, 1968, 1970), Ahmed ü Mahmud, Siyer-i Nebî ve Mevlid, Mecmuâtü’l-Letâif (Mehmet Çavuşoğlu tarafından yayımlandı, 1970), Şem’ü Pervane (Mum ve Pervane Mesnevisi), Şehrengiz-i Edirne (Padişah II. Bayezid’in Edirne’ye gelişi dolayısıyla), Ferruhnâme.

KAYNAK: Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı Müellifleri II (1972), Hasan Çelebi / Tezkire (yay. haz. İbrahim Kutluk, 2 cilt, 1978, 1981), Sehi / Heşt Bihişt (yay. haz. Mustafa İsen, Sehi Bey Tezkiresi 1980), Ahmet Atillâ Şentürk / Osmanlı Şiiri Antolojisi (1999), Mustafa İsen / Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı-İnceleme-metin (Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Büyük Türk Klasikleri (c. 3, 2004, s. 289),  İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör