Yahudi
kökenli ABD’li Müslüman yazar, tasavvufçu, sanatçı, grafik tasarımcı, film
yapımcısı, ressam ve fotoğraf sanatçısı (D. 1940, New York / ABD – Ö. 22 Kasım
2022, İstanbul).
Shems
Friedlander, 1940 yılında New York'ta Rus Yahudisi bir ailenin çocuğu olarak
dünyaya geldi. Eğitimini Massachusetts Sanat Koleji'nden aldı ve 1963'te mezun
oldu. Kariyerine grafik tasarımcı olarak başladı. İlk yıllarında tasavvufu Şeyh
İnayet Han'ın oğlu Vilayet İnayet Han'dan öğrendi. Bu onu Muzaffer Özak
Efendi'ye ve din değiştirme yoluyla da 1970'lerin başında İslam'a götürdü. Daha
sonra Mevlevi tarikatına mensub oldu.
Üniversiteden
mezun olduktan sonra New York'ta grafiker olarak çalışmaya başladı ve 1972'de
Brooklyn Müzik Akademisi'ne sema gösterisi yapmak üzere gelen Mevlevilerle tanıştı.
Daha sonra Mevleviler tarafından Konya'ya davet edilen Shems Friedlander, ilk
kez 1972'de Konya'ya geldi ve Müslüman oldu.
Öğretim
üyesi olarak katılan Friedlander, 1994'ten itibaren Kahire'deki Amerikan
Üniversitesi Gazetecilik ve Kitle İletişimi Bölümü'nde profesör olarak görev
yaptı.
Kahire'de
Amerikan Üniversitesi'nde 20 yıl profesör olarak görev yaptıktan sonra 2014'de
İstanbul'a yerleşen Friedlander, yaşamı boyunca her yıl özellikle Şeb-i Arus
törenleri döneminde Konya'da bulundu.
Mevlana
ve semazenler hakkında 10'a yakın kitabı bulunan yazarın resimleri de New York
ve Kahire'de sergilendi. Çizim ve fotoğrafları ise birçok özel koleksiyonda yer
aldı.
“Ebubekir Sıddık
neden Müslüman olduysa ben de o yüzden Müslüman oldum."
Friedlander,
2018'de Anadolu Ajansına verdiği röportajda, Mevleviliğin kendisini derinden
etkilediğini belirterek, şunları anlatmıştı:
"Sema
zikirdir. Ben Mevlana ile tarihi bir figür olarak ilgilenmiyorum. Ben onun
mesajıyla, ne dediğiyle ilgileniyorum. Mevlana neler söyledi, ondan nasıl
faydalanabilirim, bununla ilgileniyorum. Onun yazdıklarını hayatıma nasıl
yansıtabilirim diye bakıyorum. Dünyanın bugünkü sorunu bu. Büyük bir azizdi,
büyük bir liderdi, bu değil, bunlara takılmamamız lazım. Bizim nefsimize değil,
Allah'a yönelmemiz lazım. İslam hayatın her yerinde olmalı. Bu yüzden bütün
hayatımı İslam'a entegre ettim. İslam bir hayat tarzıdır. İslam'ı hayatınızdan
ayrıştıramazsınız. İslam sadece cuma günleri namaza gitmek değildir. İnsanlar
bana soruyorlar, 'Nerede, ne zaman, neden Müslüman oldun?' Bakın, Hazreti
Ebubekir Sıddık neden Müslüman olduysa ben de o yüzden Müslüman oldum."
Aynı
zamanda grafik tasarımcı, fotoğrafçı, ressam, şair, film yapımcısı olan ve
tasavvuf hakkında kitaplar yazan Friedlander, İslami Araştırmalar Enstitüsü
tarafından 2012 yılının en etkili 500 Müslümanı arasında gösterilmiştir.
Çalışmaları:
Friedlander,
fotoğraf ve resimlerin yanı sıra Tasavvuf ve Mevlana Rumi üzerine on kitap
yazmış ve birkaç belgesel film çekmiştir. Eserleri Arapça ve Türkçe başta olmak
üzere birçok farklı dile çevrildi.
Vefatı:
Son
dönemlerinde kanser tedavisi gören Shems Friedlander, 22 Kasım 2022 Salı günü
İstanbul’da vefat etti. Cenazesi 23 Kasım 2022 günü İstanbul günü Fatih
Camisi'nde ikindi vakti kılınan namazdan sonra Konya’ya gönderildi.
Şems
Friedlander’ın cenazesi, vasiyeti üzerine 24 Kasım 2022 günü Konya!da Hz. Mevlânâ’nın
yanıbaşına defnedildi.
Mevlevilikle
tanıştıktan sonra Müslüman olan ve 2012 yılının en etkili 500 Müslümanı
arasında gösterilen Friedlander'in cenazesi, 23 Kasım 2022 günü İstanbul'da
düzenlenen cenaze töreninin ardından Konya'ya getirildi.
Mevlana
Müzesi karşısındaki Haciveyis Camisi avlusunda düzenlenen cenaze törenine
katılan Friedlander'in yakınları ve sevenleri, üzerine Kabe örtüsünden bir
parça konulan tabuta sarılarak gözyaşı döktü.
Friedlander'in
naaşı, öğle namazına müteakip oğlu Nuri Friedlander'in kıldırdığı cenaze
namazının ardından, Üçler Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Cenaze
törenine Büyükşehir Belediye Başkanı Uğur İbrahim Altay, İl Kültür ve Turizm
Müdürü Abdüssettar Yarar, Mevlana'nın 22. kuşaktan torunu Esin Çelebi Bayru da
katıldı.
Sufi
Kitap Yayınları, Friedlander'in vefatını sosyal medya hesabından,
"Kıymetli yazarımız Shems Friedlander dar-ı bekaya irtihal eylemiştir.
Kabri nur, makamı cennet olsun. Batılı bir kültür ve disiplinle yetişmiş bir
zihnin ve sanatkarın tasavvufla birleşen hayatında dokunduğu, kucakladığı tüm
gönüllere sabrı cemil niyaz ederiz." ifadeleriyle duyurdu.
Kitapları
(Orijinal isimleri):
The
Whirling Dervishes, Being an Account of the Sufi Order Known as the Mevlevis
and Its Founder the Poet and Mystic Mevlana Jalalu'ddin Rumi, Macmillan (New
York, NY, 1975)
Submission:
Sayings of the Prophet Muhammad, hadith notations by Al-Hajj Shaikh
Muzaffereddin, Harper and Row (New York, NY, 1977)
Ninety-Nine
Names of Allah, Harper and Row (New York, NY, 1978)
When
You Hear Hoofbeats, Think of a Zebra: Talks on Sufism, Perennial Library (New
York, NY, 1987)
Sunlight,
Poems, and Other Words, Safina Books (Cairo, Egypt, 1997)
Rumi:
The Hidden Treasure, Fons Vitae (Louisville, KY, 2001)
Winter
Harvest, a Memoir (2015)
The
Forgotten Message of Mevlana Jalaluddin Rumi (2017)
Kitapları (Türkçe
isimleri):
Semazenler,
Mevlevi ve Kurucusu Şair ve Mistik Mevlana Jalalu'ddin Rumi Olarak Bilinen
Tasavvuf Tarikatının Bir Hesabı Olmak, Macmillan (New York, NY, 1975)
Gönderme:
Hz. Muhammed'in Sözleri, Al-Hajj Shaikh Muzaffereddin, Harper ve Row tarafından
hadis notasyonları (New York, NY, 1977)
Allah'ın
Doksan Dokuz İsmi, Harper ve Row (New York, NY, 1978)
Toynak
Seslerini Duyduğunuzda, Bir Zebra Düşünün: Sufizm Üzerine Konuşmalar, Perennial
Library (New York, NY, 1987)
Güneş
Işığı, Şiirler ve Diğer Sözler, Safina Kitapları (Kahire, Mısır, 1997)
Rumi:
Gizli Hazine, Fons Özgeçmiş (Louisville, KY, 2001)
Kış
Hasadı, Bir Anı (2015)
Mevlana
Celaleddin Rumi'nin Unutulan Mesajı (2017)
Türkçeye Çevrilen
Kitapları:
Kış
Hasadı (2016)
Mevlana
Celaleddin Rumi'nin Unutulmuş Mesajı (2017)
Toynak
Sesini Duyunca Zebra Gelsin Aklına (2022)
Belgesel Filmleri:
Rumi:
The Wings of Love (Mevlana: Aşkın Kanatları, 2002)
The
Circles of Remembrance (Anma Çemberleri, 2005)
Faisal:
Legacy of a King (Faysal: Bir Kralın Mirası, 2011)
HAKKINDA:
Müslüman olan ABD'li yazar Shems Friedlander vefat etti (yenisafak.com.tr, 22
Kasım 2022), Shems Friedlander (en.wikipedia.org, 22 Kasım 2022), Shems
Friedlander vefat etti (yeniakit.com.tr, 22 Kasım 2002), Müslüman olan ABD'li
yazar Shems Friedlander vefat etti (aa.com.tr, ensonhaber.com, sondakika.com, 22
Kasım 2002), Ahmet Özhan,
Mevlana hayranı Shems Friedlander'i anlattı (pusulahber.com.tr, 22 Kasım 2002),
Shems Friedlander kimdir? – Kitapları (kitapyurdu.com, .nadirkitap.com, timas.com.tr,
idefix.com, 23 Kasım 2022), ABD'li Müslüman Yazar Shems Friedlander Son
Yolculuğuna Uğurlandı (youtube.com, 24 Kasım 2022).
