Avni Arbaş

Ressam (D. 1919, İstanbul – Ö. 16 Ekim 2003, Foça-İzmir). Ortaöğrenimini Galatasaray Lisesi'nde ta­mamladı. 1938-46 yılları arasında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü'nde önce altı ay kadar İbrahim Çallı'nın sonra da Leopold Lévy'nin öğrencisi oldu. Öğrencilik yıllarında Yeniler Grubu'nun kurucuları arasında yer aldı ve etkinliklerine katıldı. I946'da Fransız hükümetinin bursuyla Pa­ris'e gitti ve çalışmalarını 1977'de Türkiye’ye dönene kadar genellikle orada sürdürdü. Üyesi bulunduğu ve soyut resmin des­tekleyicisi olan Salon de Mai'de yapıtları sergilendi. Moda sanat eğilimlerinin ardı­na takılmaktan kaçındı. Soyut resmin sı­nırlarında dolaşan ürünler vermesine kar­şın, kişiselliğinden kaynaklanan biçimsel özellikleri her zaman korudu. 

Başlangıçta ulusal gelenekleri çağdaş anla­yışla birleştiren bir tutumla çalıştı. Gele­neksel yaşam motiflerini, nakış öğelerin­den, istif araştırmalarından ve koyu-açık lekelerden oluşturduğu bir düzen şeması içinde sundu. Daha sonraları, "resim sanatı doğaya paralel bir uyumdur" diyen Cezaine'ın anlayışına yaklaşarak, güçlü bir duyguyla doğaya bağlandı. 1954'ten sonra resmin yanı sıra seramik çalışmaları yaptı. 1955-56'da geleneksel çini panolardan esinlenerek, yumuşak renk ve desende çiçek resimlerine yöneldi. Yine Paris yıllarında özgürlüğün, mücadelenin, gücün simgesi olan, Anadolu'ya ilişkin kimi mitosları da çağrıştıran "Atlar" dizisini gerçekleştirdi. Esnek ve değişken renk ve leke dokularıyla çalıştığı bu yapıtlarında ayrıntıdan arınmış seçmeci bir bakış, incelikle sağlamlığı uzlaştıran bir tarz izlenir.

Toplumsal gerçekçi eğilimde ve renkçi figüratif anlayış­ta çalışan Arbaş, somut ve yaşanan gerçeklerden yola çıkarak açık ve koyu renk tonları kullanıp sağlam bir yapı ve yumuşak bir duyarlıkla görünüm, portre ve ölüdoğalar da gerçekleştirdi. 1970'lerin sonlarına doğru deniz ve deniz insanının yaşamına eğildi. Bu son dönem yapıtlarında konunun ilk etkisini vurgulayacak biçimde, figürü doğal yapısından uzaklaştırmadan ve lekeciliğin etkisini artırarak yarı soyut bir anlatıma yöneldi.

Avrupa'nın önemli sanat merkezlerinde ve İstanbul'da çok sayıda sergi açan Arbaş'ın Paris Modern Sanatlar Müzesi'nde, Antibes Grımaldi Müzesi'nde ve İstanbul Devlet Resim ve Heykel Müzesi'nde yapıtları bu­lunmaktadır. Sanatçı, 16 Ekim 2003’te İzmir Foça’da yaşama veda etti.

HAKKINDA: Nüzhet İslimyeli / Türk Plastik Sanatçıları Ansiklopedisi (1971), Hüseyin Gezer - Nurullah Berk / Elli Yılın Türk Resim ve Heykeli (1973), Adnan Turanî / Batı Anlayışına Dönük Türk Resim Sanatı (1984), Büyük Larousse (c. 2, s. 765, 1986), Sezer Tansuğ / Resim Sanatının Tarihi (1999), Ana Britanica (c. 2, s. 246, 2005),  Seyfi Başkan / Başlangıcından Cumhuriyet Dönemine Kadar Türklerde Resim (2009).