Libyalı İslam mücahidi ve şehidi, İtalyan işgal ordusuna direnişin kahraman lideri (D. 20 Ağustos 1858, Cebel-i Ahdar bölgesi / Butnan / Libya – Ö. 16 Eylül 1931, Suluk / Libya). Lakabı Çöl Aslanı. Baba adı Muhtar bin Ömer. Anne adı Ayşe binti Muharib, Oğlunun adı Muhammed Ömer El Muhtar. Kardeşi: Muhammed Muhtar.
Ömer
Muhtar, Butnan’da doğdu. Libya’daki en büyük Arap kabileleri arasında sayılan
Menife’ye mensup Gays ailesindendir. İlk eğitimini babasından aldı. Ardından
tahsil için kardeşi Muhammed ile birlikte Senûsîler’in Zenzûr Zâviyesi şeyhi
Seyyid Hüseyin el-Garyânî eş-Şemsî’nin yanına gönderildi; babasının ölümü
üzerine de onun himayesine girdi. Zenzûr’da zâviyedeki eğitiminden sonra,
Senûsiyye’nin kurucusu Muhammed b. Ali es-Senûsî’nin 1859’da vefatından kısa
bir süre önce yerleşip merkez zâviyesini faaliyete geçirdiği Cağbûb kasabasına
gitti. Burada hareketin ikinci önderi Mehdî Muhammed b. Muhammed es-Senûsî’nin
yanında öğrenimini tamamladı. Sekiz yıl kaldığı bu zâviyede İslâmî eğitimi Şeyh
ez-Zirvâlî el-Mağribî el-Cevvânî’den, dinî ilimleri ise Fâlih b. Muhammed
ez-Zâhirî’den aldı.
Eğitiminde
başarı gösteren ve hareketin önde gelen isimlerinin dikkatini çeken Muhtar,
1899 yılında Çad'da Fransızların sömürge ve misyonerlik çalışmalarına karşı
silahlı mücadele verdi.
Savaşlardaki
başarılarıyla "Çöl Aslanı" lakabını alan Muhtar, ilerlemiş yaşına
rağmen 1911'de Libya'yı işgale başlayan İtalya'ya karşı 20 yıllık mücadelesi
boyunca birçok işgal valisini mağlubiyetlerle ülkesine geri gönderdi. İtalyan
güçleri tarafından Slunta savaş esirleri kampında çıkarıldığı sözde mahkemede
idama mahkum edilen Muhtar, 16 Eylül 1931'de idam cezası uygulanarak şehit
edildi.
Fransız
işgal güçlerine karşı büyük kahramanlıklar gösteren büyük İslam Mücahidi, 'Çöl
Aslanı” Ömer Muhtar, İslam Ümmetinin örnek şahsiyetlerindendir ve her yıl İslam
dünyasında rahmetle anılmaktadır.
Emperyalizme Direnişin
Sembolü Oldu
Büyük
İslam mücahidi Ömer Muhtar, Libya'da işgalci İtalyan güçleri karşısında
sergilediği efsanevi direnişle dünya çapında bir sembole dönüştü.
İtalya,
1911'de Libya'nın işgalini başlatarak, Trablus ve Bingazi'ye saldırdı. İtalyan
kuvvetleri bölgedeki Osmanlı güçlerinden teslim olmalarını talep etti ancak
Osmanlı birlikleri bunu reddederek Libya yerel savunma birlikleriyle, iç
kesimlere çekilip, İtalyanlara karşı mücadele etti.
Osmanlı
birlikleri, Balkan Savaşı'nın patlak vermesiyle Anadolu'ya geri dönerken,
İtalyanlar Trablusgarp vilayetine bağlı, Trablus, Fizan ve Sirenayka
bölgelerini ele geçirdi.
Mesleği
Kur'an-ı Kerim ve İslami ilimler öğretmenliği olan Ömer Muhtar, coğrafyayı
yakından tanıması ve stratejik savaş taktikleriyle İtalyanları büyük hezimete
uğrattı. Savaşlardaki başarılarıyla "Çöl Aslanı" lakabını alan
Muhtar, ilerlemiş yaşına rağmen İtalya'ya karşı 22 yıllık mücadelesi boyunca
birçok işgal valisini mağlubiyetle ülkesine gönderdi.
İtalya'da
yönetim değişikliğinin ardından başa geçen faşist Lider Benito Mussolini, 1930
yılında bölgeye İtalyan valisi olarak General Radolfo Graziani'yi atadı.
Graziani'nin
yönetimindeki İtalyan güçlerinin ulusal direnişçilere karşı askeri
girişimlerinin başarısız olmasının ardından, 1931 yılında Mussolini'nin de
onayıyla İtalya bölgede kanlı yeni bir taktiğe girişti.
Cebel
Ahdar bölgesindeki yaklaşık 100 bin kişilik sivil yerel halk, sahil şeridindeki
toplama kamplarına getirildi ve Mısır sınırı da kapatılarak, Libya
direnişçilerinin destek hattı kesildi.
Muhtar'ın
liderlik ettiği Senusi birlikleri mücadelesine devam etti ancak yerel halktan
İtalyanlarla iş birliği yapanlar ve İtalya hava kuvvetlerinin saldırılarıyla,
Muhtar, 11 Eylül 1931'de Slunta bölgesinde pusuya düşürüldü, yaralandı ve
yakalandı.
Şehadeti:
Libya'da
işgalci İtalyan güçleri karşısında sergilediği direnişle dünya çapında bir
sembole dönüşen cihadın önderi Ömer Muhtar, 11 Eylül 1931 tarihinde silah
arkadaşlarıyla beraber sahâbeden Seyyid Râfi‘in kabrini ziyarete gittiklerinde
İtalyan çemberi içinde kaldı. Ömer Muhtâr burada İtalyanlar’a esir düştü,
yapılan mahkemede zalimce yargılandı ve idama mahkûm edildi (15 Eylül 1931).
Ertesi gün de Sulûk kampında tutulan 20.000 civarındaki halkın önünde asılarak
idam edildi. Afrika’daki Avrupa sömürgeciliğinin karşısında en önemli direniş
hareketlerinden birini ortaya koyan Ömer Muhtar, Berka halkının Senûsiyye
içinde kendi rızalarını kazananlara verdiği “Seyyid” unvanı ile ve “Şeyhü’ş-Şühedâ”
olarak anıldı. Hayatı ve faaliyetleri pek çok araştırmaya konu oldu.
Muhtar'ın
mücadele ettiği İtalyan Komutan Graziani de Ömer Muhtar ile tanışmasının
ardından şunları söylemişti:
“Orta
boylarda, iri yapılı, saçı, sakalı ve bıyıkları beyaz, Ömer, atik ve canlı bir
zekaya sahipti, dini konularda bilgili, enerji dolu ve çetin bir karaktere
sahipti. Özverili ve tavizsizdi. Senusi Hareketi'nin en önde gelen liderleri
arasında yer almasına rağmen mütedeyyin ve fakir kalmıştı.”
Çöl Aslanı Beyaz
Perdede
İtalyanlara
karşı sergilediği direnişle Libya'da ulusal kahraman haline gelen Ömer
Muhtar'ın mücadelesi Hollywood'un da dikkatini çekti. İslamiyet'in doğuşu
konulu "Çağrı" filmiyle tanınan Suriyeli yönetmen Mustafa Akkad,
"Çöl Aslanı" (1981) filminde Ömer Muhtar'ın İtalyanlara karşı sergilediği
mücadeleyi izleyicilerle buluşturdu.
Dönemin
Libya lideri Muammer el-Kaddafi'nin de finanse ettiği filmde Ömer Muhtar'ı,
Oscar ödüllü oyuncu Anthony Quinn canlandırmıştı. Filmde Muhtar'a atfedilen
"Bizler teslim olmak nedir bilmeyen bir milletiz, ya kazanırız ya da
ölürüz." sözleri Arap Baharı isimli süreçte Libyalıların da pankartlarına
taşınmıştı.
Dönemin
Libya lideri Muammer el-Kaddafi'nin de finanse ettiği filmde Ömer Muhtar'ı,
Oscar ödüllü oyuncu Anthony Quinn canlandırmıştı.
HAKKINDA:
Ömer Muhtar kimdir? Çöl Aslanı Ömer Muhtar (yenisafak.com, 16 Eylül 2018), Ömer
Muhtar'ın Hayatı (YouTube • Dost TV, 7 Mayıs 2015), İslami direnişin sembolü:
Ömer Muhtar (yeniakit.com.tr, 17 Eylül 2019), Ömer Muhtar kimdir? (YouTube •
Haber 7, 20 Ekim 2020), "Çöl
Aslanı" Ömer Muhtar (aa.com.tr, 15 Eyl 2021), "Çöl Aslanı"nın
idamının üzerinden 90 yıl geçti (trthaber.com,
16 Eylül 2021), Ömer Muhtar Kimdir? (haberler.com, 10.05.2022).
