Ece Ayhan

Şair ve yazar (D. 1931, Datça / Muğla – Ö. 12 Temmuz 2002, İzmir). Tam adı Ece Ayhan Çağlar’dır. Şiir ve yazılarında Ece Ayhan adını kullandı. İlk şiirleri arasında Ece Ayhan Çağlar imzalı şiirleri de bulunmaktadır. 1940 yılında ailesi İstanbul’a göçtü. İlk ve ortaöğrenimini İstanbul’da tamamladı. Hırka-i Şerif İlkokulu, Zeyrek Ortaokulu ve İstanbul Atatürk (Beyoğlu) Erkek Lisesinden (1953) mezun oldu. 1954-55 ders yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesine kaydoldu. Siyasaldan 1959 yılında mezun oldu. 1962-66 arası çeşitli ilçelerde kaymakamlık yaptı. 1962-63 yıllarında Sivas’ın Gürün ve Çorum’un Alaca ilçelerinde, 1965-66 yıllarında Denizli’nin Çardak ilçesinde, kaymakamlık ve belediye başkanlığı yaptı. Hakkında açılan bir soruşturmadan dolayı, 1966 yılında kaymakamlık görevine son verildi. Görevden alınışının akabinde bir süre Meydan Larousse ansiklopedisinde çalıştı. Sinematek ve Yeni Sinema dergilerinde müdürlük yaptı. Ağaoğlu ve E Yayınlarında redaktör olarak çalıştı.

1976-78 yıllarında değişik aralıklarla, beynindeki urun ameliyatla alınması ve tedavi maksadıyla İsviçre’ye gitti. Ameliyatını ünlü cerrah Gazi Yaşargil gerçekleştirdi. Ameliyatında yüzünün bir yanı ve oradaki sinirler kesildiği için yüzünün bir yanı inmeli ve çarpık bir görünüm aldı. 1990 yılında geçirdiği bir kalp krizinden sonra kısmi felç geçirdi. Bu tarihten itibaren konuşma güçlüğü çekmeye başladı.

İsviçre dönüşü bir süre Bodrum’da yaşayan Ece Ayhan, 1990 yılından itibaren Çanakkale’ye yerleşti. İsviçre’ye dostlarının yardımıyla gidebilen Ece Ayhan, memuriyetten ayrıldıktan sonra da dostlarının yardımıyla geçindi. 1995 yılında çeşitli hastalıklardan dolayı hastaneye kaldırıldı. Bu tarihten itibaren hastaneler Ece Ayhan’ın hayatında önemli bir yer tuttu. Son yıllarda yüksek tansiyon, böbrek ve kalp yetmezliğinden kaynaklanan sorunları arttı.

Ölümünden sekiz ay önce İzmir Gürçeşme Huzurevi’nde kalmaya başlamıştı. 12 Temmuz 2002’de kalp yetmezliği sebebiyle kaldırıldığı İzmir Büyükşehir Belediyesi Eşrefpaşa Hastanesinde hayatını kaybetti. Mezarı Çanakkale’nin Eceabat ilçesinin Yalova köyündedir.

Tarihsel sıralama itibariyle İkinci Yeni’ye Sezai Karakoç, Cemal Süreya, Turgut Uyar ve Edip Cansever’den sonra katıldı. Yazdığı şiirlerle kendine İkinci Yeninin ustaları arasında hatırı sayılır bir yer açtı. Daha ilk kitabıyla birlikte kendine ait bir şiir dili kurdu. “Sıkı Şiir” ve “Sivil Şiir” olarak adlandırdığı İkinci Yeniyi parasız yatılıların kurduğunu sık sık tekrarladı. Parasız yatılıyla başta Sezai Karakoç olmak üzere Cemal Süreya ve Turgut Uyar’ı kastetti. İkinci Yeni şairleri arasında açık sözlülüğüyle dikkat çekti. Yazı ve söyleşilerinde İkinci Yeniyi tek başına Sezai Karakoç’un kurduğunu, akıma Turgut Uyar ve Edip Canever’in sonradan gelerek katıldıklarını, Cemal Süreya’nın bütün şiiri boyunca Orhan Veli etkisinden kurtulamadığını söylemişti.

1957 yılında Pazar Postası’nda İdris Damsarsar ve İdris D. müstearıyla yazılar yazan Ece Ayhan’ın ilk şiiri Şubat 1954’te Türk Dili dergisinde yayımlandı. Şiir ve yazıları bugüne değin Varlık, Yenilik, Seçilmiş Hikâyeler, Pazar Postası, a, Yeditepe, Papirüs, Yeni Dergi, Çağdaş Şehir, Hürriyet Gösteri, Gergedan, Sombahar ve Öküz dergilerinde yayımlandı. Hakkında yazılan yazılar Orhan Kâhyaoğlu tarafından derlenerek Mor Külhani adıyla yayımlandı. Ayrıca Ludingirra dergisi hakkında özel sayı yaptı.

Ece Ayhan İçin Ne Dediler?

“Adalara gemilerin binde bir uğradığı, insan ayağının binde bir bastığı adalara benzer Ece Ayhan. Bir de Ortaçağ kalelerine, şatolarına, o surlar, hendekler, kuleler, mazgallar, asma köprülerle çevrili, nerden ve nasıl gidileceği belli olmayan, bu yüzden de yanına pek yaklaşılmayan ancak karşıdan görülen, bakılan Ortaçağ kalelerine, şatolarına. Gerisinde yol iz bırakmamıştır çünkü, görünmek yetmiş gibidir. Hem niçin bıraksın? Kendisi de öyle gelmemiş midir buraya. Kimsenin elini tutmadan, kimseye yaslanmadan, yalnız kendi külünü yaka yaka. Kapısını onun için kolay kolay açmaz. Aslında kapıları ardına kadar açık biridir o: Beşiktaşlı kuşçular, kantocu Peruz’lar, orta ikiden ayrılan çocuklar, mor külhaniler, pantolonları kostat delikanlılar, devlet derslerinde öldürülmüş öğrenciler, kendi kendisinin terzisi kamburlar, zulmün çocuk yurtları, fakir kuşlar, yeni yetmeler en yakın arkadaşları değil midir?” (İlhan Berk)

***

“Ece Ayhan ‘boşluğun’ adamıdır. Acısı yerli ama hüznü toprağını bulamamış. Gideceği yeri tasavvur edebilmiş ama yönünü tayin etmekte zorlanmış. Kabuğunu kendi elleriyle kırmanın, dimdik bakmanın, bakarken görmenin ve ödünsüz yaşamanın çatısı altında, duvarlardan müstağni, korunmasız ve çıplak. Şiiri de buradan çıkmış. İlkel, soylu, şaşkın, ayartıcı ve pür şiir.’” (Mustafa Aydoğan)

ESERLERİ:

Şiir: Kınar Hanım’ın Denizleri (1959), Bakışsız Bir Kedi Kara (1965), Ortodoksluklar (1968), Devlet ve Tabiat ya da Orta İkiden Ayrılan Çocuklar İçin Şiirler (1973), Yort Savul (Bütün şiirleri, 1977), Zambaklı Padişah (1981), Çok Eski Adıyladır (1982), Çanakkaleli Melahat’a İki El Mektup ya da Özel Bir Fuhuş Tarihi (1991), Son Şiirler (1993), Sivil Şiirler (1993), Bütün Yort Savullar (Bütün şiirleri, genişletilmiş 2. bas. 1999).

Deneme: Şiirin Bir Altın Çağı (1993), Sivil Şiirler (1993), Aynalı Denemeler ya da Yalınayak Bir Türkçeyledir (1995), Dipyazılar (Haz. Ceyda Akaş, 1996), Sivil Denemeler Kara (1998), Bir Şiirin Bakır Çağı (2002), Öküz’lemeler (2004).

Söyleşi: Yalnız Kardeşçe (1984), Kolsuz Bir Hattat (1987), Hay Hak! Söyleşiler! (2002).

Anı: Defterler (1981; gen. yeni bas. Yeni Defterler adıyla, 1984; iki kitabın gen. Bas. Başıbozuk Günceler adıyla, 1993).

Anlatı: Morötesi Requiem Ağzıbozuk Bir Minyatür (1997).

Mektup: Hoşça Kal (İlhan Berk’e mektuplar, 2004).

KAYNAKÇA: Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler-VI (1969), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Mustafa Aydoğan / Ece Ayhan ve ‘İncil Sesli Keçiler’ (Hece, Eylül 2000) - Bir İkinci Yeni Şairi, Ece Ayhan (Hece, sayı: 70, Ekim 2002), Erdoğan Alkan / Ece Ayhan ve Şiiri (Varlık, sayı: 1140, Eylül 2002), Özdemir İnce / Sansürlü Ece Ayhan (Adam Sanat, sayı: 207, Nisan 2003), Yakup Altınyaprak / Ece Ayhan, İkinci Yeni ve İktidar (Derkenar, sayı: 10, Temmuz-Ağustos 2005).