Mimar, Ankara Büyükşehir Belediyesi başkanlarından (D. 10 Kasım 1927, Elazığ – Ö. 21 Mart 1991, Kırıkkale). İlk, orta ve lise öğrenimini Elazığ’da tamamladı. 1949 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden mezun oldu. 1950-51’de PTT ve Bayındırlık Bakanlığı’nda mimar olarak görev yaptı. 1951-52’de Paris’teki Sorbonne Şehircilik Enstitüsü’nde lisansüstü çalışması yaparken Auguste Perret ve Le Corbusier gibi ünlü mimarların bürolarında çalıştı. 1953’te Eskişehir Porsuk Oteli (bugün orduevi) yarışmasını kazandı. 1954’te Ankara’da Dalokay Mimarlık Atölyesi’ni kurdu.
Dalokay, birçok proje yarışmasına katıldı, 13’ü birincilik olmak üzere 24
ödül kazandı. Dalokay’a ödül kazandıran bu önemli yapılar arasında Ankara’da
Elektrik İşleri Etüt İdaresi (1955), Kocatepe Camii (1956) ve Türk Standartları
Enstitüsü (1964) yer alır. Bunların yanında kendisine Uluslarası Ağa Han
Mimarlık Ödülü’nü kazandıran, 70.000 kişinin birlikte namaz kılabileceği
dünyanın en büyük camii İslamâbad Kral Faysal Camii (Pakistan 1970), Cidde
İslam Kalkınma Bankası Genel Merkezi (Suudi Arabistan, 1980) ve Başbakanlık
Kompleksi (Pakistan 1984) proje yarışmalarında da birinci oldu.
Yapı tasarımlarında
geleneksel kalıpların dışına çıkan yeni biçim arayışlarına giden Dalokay'ın
Ankara Kocatepe Camii için çağdaş teknoloji doğrultusunda hazırladığı proje,
alışılagelmiş cami imgesine ters düştüğünü öne süren çevrelerin baskısı sonucu
uygulanamadı. Onun yerine, temelleri dökülmüş olan yapı değiştirilerek yerine
Klasik Dönem Osmanlı camilerinin özelliklerini taşıyan bugünkü cami yapıldı.
Dalokay, Kral Faysal Camii (1970) tasarımında da geleneksel kalıpların dışında bir çalışma yaparak, klasik kubbeli cami
biçimini yinelemeyip betonarmeyi gereği gibi kullanan bir öneri geliştirdi.
Mimarlık
uygulamalarının yanı sıra meslek kuruluşlarında da etkinlik gösteren
Dalokay, 1964-68 yılları arasında Ankara
Mimarlar Odası şube başkanlığı ve Mimarlar Odası genel sekreterliği, 1973-77
yılları arasında Ankara Belediye başkanlığı yaptı. Çeşitli meslek dergilerinde
kentleşme, gecekondu, belediyecilik ve dinsel mimarlık konularında yazılar
yazdı. 21 Mart 1991’de Kırıkkale yakınlarında geçirdiği trafik kazasında eşi
ile birlikte hayatını kaybetti.
Edebiyatla da ilgilenen Dalokay, Kolo
adlı çocuk öyküsüyle 1980 Türk Dil Kurumu Çocuk Yazını Ödülü’nü, 1995 yılında
da American Library Association tarafından verilen Mildred L. Batchelder
Ödülü’nü kazandı. Kolo, İngilizce, Almanca ve Danca diilerine çevrildi.
HAKKINDA: Suut Kemal Yetkin / Türk Mimarisi (1970), Metin Sözen /
Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı (1984), Büyük Larousse (c. 5, s. 2850,
1986), Ana Britannica (c. 6, s. 571-572,
1986), M. Kadri Atabaş / Türk Mimarları (2000), İhsan Işık / Türkiye
Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006).