Çetin Öner

Yönetmen, Tiyatro Oyuncusu, Oyuncu, Yazar

Doğum
25 Mart, 1943
Eğitim
Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi
Burç

Şair ve yazar; tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, yönetmen (D. 25 Mart 1943, Sarız / Kayseri - Ö. 14 Eylül 2016, İstanbul). Kabardey (Çerkes) kökenli olan Öner, Adıgelerin Ğogul ailesine mensuptur. Çocukluğu Binboğa eteklerinde ve Çukurova’da geçti.  İlk ve ortaöğrenimini Kayseri’de tamamladı. Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Banka İşletmesi Bölümü’nden mezun olduktan sonra bir süre Kayseri ve Ankara’daki spor kulüplerinde futbol oynadı (1960-62). Çeşitli işlerde çalıştı; teknik ressamlık (1962), muhasebecilik (1963) yaptı.

1963 yılında Ankara Sanat Tiyatrosu’na (AST) girdi. Burada, 40’tan fazla oyunda oyunculuk ve yönetmenlik (1972) yaptı. 1973 yılında Ankara Sanat Tiyatrosu’nda (AST) sanat yönetmenliği görevinden ayrılarak, TRT’de prodüktör olarak göreve başladı. Burada yapımcı, yönetmen, senaryo yazarı ve oyuncu olarak TRT’de çalıştı. TRT’nin ilk yerli televizyon dizisi olan, Aziz Nesin’in yazdığı “Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz”ı yönetti. Birçok televizyon oyununda oynadı. Ayrıca Güz Güneşi, Bir Ceza Avukatının Anıları, 72. Koğuş, Yorgun Savaşçı, Can Şenliği ve Gülibik gibi yapımlarında görev aldı, belgeseller hazırladı. Çocuk öykülerinden Gülibik, bölücülük iddiasıyla toplatıldı, 1982’de aklandı; Kömürcü Çocuk’un 1995’te yakıldığı iddia edildi. TRT’nin değişik bölge kuruluşlarında görev yaptı. Bir dönem Edebiyatçılar Derneğinin başkanlık görevini yürüttü. Çalışmalarını Ankara’da sürdürdü.

İlk öyküsü “Keklik”, 1972’de Yeni a dergisinde, diğer ürünleri Türkiye Yazıları, Milliyet Sanat, Varlık, Gösteri dergileriyle Barış, Olay, Milliyet ve Cumhuriyet gazetelerinde yayımlandı. 1972-1973 yılları arasında Milliyet Gazetesi’nin Sanat Dergisi Ankara Temsilciliği’ni yürüttü. “Gülibik”, T. C. Kültür Bakanlığı ve “Verlag An Der Ruhr” Yayınevi’nce prestij kitabı olarak yeniden basıldı. Bu oyun, Jurgen Hasse adlı yönetmen tarafından (1984) filme alındı. Gülibik ile CIFEJ (Berlin), 2000 Film Arasında En İyi 10 Çocuk Filmi (ABD), En İyi Çocuk Filmi (Yugoslavya, İspanya) ödüllerini; Dağlara Yazılıdır ile 1995 İsveç Hümanist Enternasyonal Ödülünü aldı. 1981 yılında Radyo TV Muhabirleri Derneği’nce Yılın TV yıldızı, 1982 yılında Çağdaş Gazeteciler Derneği tarafından Yılın Yayıncısı seçildi. En İyi Yardımcı Oyuncu dalında "Altın Portakal" ödülü de vardır.TRT televizyonunda, Ö.Lütfü Akad’ın yönetiminde ve senaristliğinde gerçekleştirilen "Bir Ceza Avukatı’nın Anıları” dizisinde, idam cezası ve mahkum üzerine odaklı bölümde sergilediği muhteşem oyunculuk performansı unutulmazlar arasında kabul edilir.

3 yıl boyunca Tiyatro İşçileri Sendikası (TİSEN) Ankara Şube Başkanlığı görevinde bulundu. Türkiye Yazarlar Sendikası, Edebiyatçılar Derneği, TÜRSAK, Televizyon ve Radyo Yazarları Derneği üyesi, Radyo Televizyon Yayıncıları Derneği Başkanı’dır.

 

ESERLERİ (Kitap):

 

ÇOCUK ÖYKÜSÜ: Gülibik (1975, Anrich, Almanya: Verlag der Ruhr adıyla, Almanca, 1997), Mavi Kuşu Gören Var mı? (1977), Binboğa’dan Gelen Çocuk (1979), Portakal (1991), Kargalar Kara Değildi (1991), Kömürcü Çocuk (1995).

ROMAN: Dağlara Yazılıdır (1984).

ARAŞTIRMA: Şu Bizim Çerkesler (2000).

ŞİİR: Dünyanın Bütün Kedileri.

 

Rol Aldığı Tiyatro Oyunları:

 

Eskici Dükkanı (Orhan Kemal) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1968

Simavnalı Şeyh Bedreddin (Orhan Asena) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1968

Heykel (Layd.Augusta Gregory) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1968

Durand Bulvarı (Armand Salcrou) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1967

Mayın (Fikret Otyam) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1967

Sarıpınar 1914 : (R.Nuri Güntekin) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1967

Müfettiş : (Nikolai Gogol) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1967

Zenginin Maceraları : (Tunca Yönder ve Birkan Özdemir) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1966

Küçük Burjuvalar : (Maksim Gorki) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1966

72.Koğuş : (Orhan Kemal) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1966

Pazar Gezintisi : (George Mitchele) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1966

Keloğlan : Birkan Özdemir – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1965

Arturo-Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı : Bertolt Brecht – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1965

Saf Adam ve Kundakçılar : Max Frisch) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1965

Ayak Bacak Fabrikası : Sermet Çağan – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1964

Cehennem Dansı : August Strindberg – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1964

Ayak Bacak Fabrikası : Sermet Çağan – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1964

Sultan Gelin : Çahit Atay – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1964

Godt’u Beklerken : Samuel Becket – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1963

 

Sinema Yönetmeni Olduğu Yapım:

 

Güz Rüzgarı (TV Filmi, 1997)

 

Yönetmen Yardımcısı Olduğu Dizi:

 

Bir Ceza Avukatının Anıları: Emekli Başkan (Yönetmen Yardımcısı,TV Dizisi, 1979)

 

Senaryoları:

 

Can Şenliği (TV Dizisi, 1989)

72. Koğuş (Sinema Filmi, 1987)

Dikenli Yol (Sinema Filmi, 1986)

Gülibik (Sinema Filmi, 1984)

Bir Ceza Avukatının Anıları: Emekli Başkan (TV Dizisi, 1979)

 

Yapımcısı Olduğu Dizi ve Filmler:

 

Can Şenliği (TV Dizisi, 1989)

Hakkari'de Bir Mevsim (Yapım Koordinatörü, Sinema Filmi, 1982)

Bir Ceza Avukatının Anıları: Emekli Başkan (TV Dizisi, 1979)

 

Oyuncu Olduğu Film ve Diziler:

 

Kod Adı Kaos (Vecdi Keskinok, TV Dizisi, 2007)

Kod Adı (Vecdi Keskinok, TV Dizisi, 2006)

Janjan (Murtaza Kıvılcım, Sinema Filmi, 2006)

Esir Şehrin İnsanları (TV Dizisi, 2003)

Abdülhamit Düşerken (Abdülhamit, Sinema Filmi, 2002)

Köroğlu (Seyis Yusuf, TV Dizisi, 1991)

Can Şenliği (Hüseyin Ağa, TV Dizisi, 1989)

Gömlek (Sinema Filmi, 1988)

72. Koğuş (Sinema Filmi, 1987)

Ölmez Ağacı (Kemal, Sinema Filmi, 1984)

Yorgun Savaşçı (Ödemişli Teğmen Recep, TV Dizisi, Bölüm oyuncusu, 1979)

Bir Ceza Avukatının Anıları: Isı (İdam Mahkumu, TV Dizisi, 1979)

Bir Ceza Avukatının Anıları: Emekli Başkan (TV Dizisi, 1979)

 

KAYNAKÇA: Pınar Göksan Aker / Çetin Öner’den Kafkasya Üzerine Bir Güzelleme: Şu Bizim Çerkesler (Cumhuriyet Kitap, 27.7.2000), Tahsin Özgüç / Türk Filmleri Sözlüğü (c. II, 1997-98), TBE Ansiklopedisi (c. 2, 2001), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009), Çetin Öner, hayatını kaybetti (web.archive.org, 14 Eylül 2016), Çetin Öner Hakk'a Yürüdü - İsmi Dağlara ve Yüreklere Yazılıdır… (ajanskafkas.com, 15 Eylül 2016), Hıncal Uluç / ..Ve Çetin Öner!.. (sabah.com.tr, 20 Eylül 2016), Çetin Öner Vefat Etti (infocherkessia.com, erişim 20.09.2016), Çetin Öner (sinematurk.com, 20.09.2016).

ÜŞÜYORUM

ÜŞÜYORUM

 

ÇETİN ÖNER

 

Bir daha dünyaya gelseydim eğer

her şeye yeniden başlardım

dolaşırdım yeryüzünü adım adım

“ölü diller”i arardım,

dağlara taşlara saçılmış

eski sözcükleri toplardım.

boynumda hamayıl gibi “ha”

adım simurg,

soyadım anka.

gökyüzüne ağardım;

kafdağı’nın tepesine konar,

küllerimden doğardım.

kılavuzum olurdu

sosruko-sosrukua- nart.

yoldaşım, kanatlı bir at.

altımda karadeniz, akdeniz,

dicle, fırat, atlantis,

mu.

arardım kökenimi, soyumu

nereli

ve

kim olduğumu.

terkimde hatti, kucağımda hitit,

ne yitik zebur

ne ahdi atik

ne ahdi cedid

ne turu sina’da musa,

ne çarmıhta isa.

damgalar,

çivi yazıları,

kil tabletler…

ve

tabula rasa!

afrika’dan, asya’dan geçerdim.

soluklanırdım mezopotamya da

rastlardım nuh’a ağrı dağı’nda.

asma bahçelerinde babil’in

kan kırmızı şaraplar içerdim,

kan izlerini bulurdum kabil’in.

mısır’a sürerdim atımı sonra,

nil nehri’nde konuk olurdum firavunlara;

siris, osiris, ra!

seslerin resmini çizerdim duvarlara.

do, si, la, sol, fa, mi, re.

ve yeni anlamlar biçimlere,

üçgen, kare, daire.

mavi, sarı, kırmızı

vururdum tarihin yüreğine.

ah bir tek yitik sözcüğü bulsaydım eğer,

çözülürdü dilimdeki düğümler

şimdi ne yapsam

ne etsem

nafile!

yabancılaştım artık kendime bile

“anadili giysisiymiş insanın”

susa susa ben dilimi yitirdim

başka dillerden sözcükler giydim.

şimdi ben

kırk odalı bir handa

kırk yamalı bir yorgan

şimdi ben

arapça anlayan

latince yazıp, türkçe konuşan bir pagan:

anadilini unutup

yadırgı dillere tapan.

bağışla beni baba,

bağışla anayurdum!

adige gibi yaşamıyorum ama,

artık adigece düşünüyorum.

anadilimi örtün üstüme,

anadilimi örtün!

çıplağım;

üşüyorum.

 

KAYNAK: Çetin Öner Vefat Etti (infocherkessia.com, erişim 20.09.2016).

 

..VE ÇETİN ÖNER!..

..VE ÇETİN ÖNER!..

 

HINCAL ULUÇ

 

Yılların dostu ama yıllardır doğru dürüst görüşemediğim, Öncü'den yakın arkadaşımSeçkin Selvi'nin pazar Milliyet'teki "O da bizi bırakıp gitti" başlıklı yazısı olmasa Çetin Öner'i de kaybettiğimizden haberim olmayacaktı.

Çetin Öner!.. Yaşı bana yakın olanlar hatırlar belki.. Onun ötesi için..

AST, Ankara'nın o müthiş Devlet Tiyatrosu'na kafa tutan, harika oyunlar, adı üstünde "Sanat" tiyatrosunu başkente getiren unutulmaz kurumdu..

Asaf Çiğiltepe tabii.. Onun oyunlarını bugün ödenekli tiyatrolar cesaret edip sahneleyemiyorlar.

Çetin AST kadrosundaydı, oyuncu ve yönetmen olarak..

Benim Çetin'i tanımam, 1973'te AST'ı bırakıp TRT Televizyonuna geçişi ile başladı.. Ben o yıllar, Cumhuriyet ve Tele Magazin dergilerinin Ankara TV muhabiriyim. Her hafta çarşamba günlerim TRT koridorlarında geçiyor. Haber için her odayı dolaşıyorum. O odalardan birinde işte bu neşe dolu, daima güler yüzlü tam kavruk bir Anadolu delikanlısı tipli Çetin oturuyordu işte.. Girdim mi o odaya, çıkmak gelmezdi içimden.. Çerkezmiş üstelik.

Hemşerim yani.

TRT'de yapımcı.. Diziler çekiyor. Efsane Yaşar Ne Yaşar, Ne Yaşamaz onun eseri.. Çocuk, eğitim, kültür, sanat programları yapıyor.. TRT bunların hepsini yapardı o zaman.. Hey TRT hey!.

Yazardı, yapardı, yönetirdi, oynardı, sunardı.

Nasıl, hem de nasıl yakın arkadaştık.. Sonra acımasız yerler ve yıllar girdi araya.. Görmeyi bırak, adını bile duymaz oldum..

KAYNAK: Hıncal Uluç / ..Ve Çetin Öner!.. (sabah.com.tr, 20 Eylül 2016).

 

 

Yazar: HINCAL ULUÇ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör