Dilaver Paşa

Osmanlı devlet adamı, 17. Yüzyıl Diyarbekir valilerinden (D. ? – Ö. Mayıs 1622, İstanbul). Hırvat asıllı olup Enderun’da yetişti. Genç Osman’ın sultanlığı döneminde, 17 Eylül 1621-19 Mayıs 1622 tarihleri arasında, sekiz ay iki gün Sadrazamlık (Başbakan) yapmıştır… Sırasıyla zülüflü baltacı ve çaşnigir (padişahın sofrasını kuran kişi) oldu. Bir süre de Mısır’da kullar ağalığı, Deşişe Nazırlığı ve cizye emirliği görevlerinde bulundu. Daha sonra İstanbul’a gelerek Saray’da çaşnigirbaşılığa (sofra hizmetlerini gören kişi) atandı. Bu görevdeyken 1610’da Kırım Hanı Selâmet Giray’ın ölümü üzerine, İstanbul’da bulunan Canı Beg Giray’la birlikte Kırım’a giderek onun han olmasında rol oynadı.

Dilaver Paşa, 1613 yılında Kıbrıs Beylerbeyiliği (vali), ardından Bağdat beylerbeyliğine getirildi. Revan Seferine katıldı. Vezir unvanıyla 1615, 1618 ve 1620 yıllarında Diyarbakır Beylerbeyliği yaptı. Haksızlıkları, eyaleti içindeki isyan girişimlerini ve anlaşmazlıkları çözdü. Diyarbakır’da ayrıca han (Mardin Kapı’da), mescit  (Urfa Kapı’da), hamam, küçük mektep gibi hizmetler yaptı.

Sultan II. Osman (Genç Osman)’ın tahta çıkışından sonra Rumeli Beylerbeyliğine getirilen Dilaver Paşa, beraberindeki kuvvetlerle İran seferine katıldı. Osmanlı Ordusunun yenilgisiyle sonuçlanan Serav Savaşı’ndan sonra imzalanan Serav Antlaşması’nın hazırlanmasında önemli rolü oldu.

Daha sonra ikinci kez Bağdat Beylerbeyliği görevine atanan Dilaver Paşa’nın görevi kısa bir süre sonra Diyarbakır beylerbeyliği’ne çevrildi. Lehistan Savaşı’nda, Hotin Seferi’nde yer aldı. 17 Eylül 1621 tarihinde Ohrili Hüseyin Paşa’nın yerine sadrazamlığa gerildi. Sultan II. Osman’a karşı ayaklanan asilerin idamını istedikleri kişiler arasında yer alan Dilaver Paşa, önceleri padişah tarafından korunduysa da daha sonra asilere teslim edildi. Asiler tarafından katledilen Paşa, Mayıs 1622 tarihinde Üsküdar’daki Miskinler Mezarlığı’nda toprağa verildi.

KAYNAKÇA: Abdülgani Fahri Bulduk / Diyarbakır Valileri (Yay. Haz: Eyyüp Tanriverdi - Ahmet Taşğın, Ankara 2007).